© 2023
सन् १७७९ मा अमेरिकाको राष्ट्रपतीय शासन प्रणालीको संविधान बन्नुभन्दा झन्डै ५०० वर्ष अगाडि नै बेलायतमा संसदीय शासन प्रणालीको सुरुवात भइसकेको थियो । फ्रान्सका राजनीति दार्शनिक मन्टेसक्यूको धारणा बेलायतमा शक्तिशाली संसदीय प्रणाली र अमेरिकामा आकर्षक राष्ट्रपतीय प्रणाली आज पनि विश्वका अधिकांश देशमा अभिन्न राजनीति आदर्श मानिन्छन् । राजनीतिमा अकाट्य दर्शन र

कर्मचारीतन्त्रको खराबी भनेको पेशाप्रतिको अहमता हो। यो अहमता राज्यको नीति र राजनीति दुवैको टेवामा संरक्षित हुन्छ।

वैदेशिक रोजगारमा आन्तरिक र बाह्य ठगिने र ठग्नेहरूको गुनासो किन चर्को बन्दैछ। यसका भित्री रहस्य कुरा थुप्रै छन्। जुन कुरा

नीतिगत तहबाट भएको गल्ती कानुनी अधिकार मात्र प्रयोग गर्ने कर्मचारी तन्त्रले कसरी गर्न सक्छ । सरकार नीतिको मालिक हो। र

कर्मचारीतन्त्रमाथि कर्मचारी कहिल्यै सवार हुन सक्दैन। यो क्षणिक मात्र हुन्छ।। हेनरी फेवेलले कर्मचारी तन्त्रमा नेतृत्व होइन। व्यवस्थापन महत्त्वपूर्ण हुन्छ भनेका

आत्मरतिले रमाएका योजनाले फल दिँदैनन्। नेपालका योजनाहरू अहिलेसम्म आत्मरतिमा रमाएका छन्। नतिजामा होइन।

सीमान्त उत्पादन र पूँजीको वितरणको मूल अस्त्र सहकारी हो। तर यसको मूल नीति विपरीत काम गर्दा आजको अवस्था सिर्जना भएको

सरकारी जागिरमा समाज नै खुसी हुन्छ। तर नेपालमा सरकारी जागिर खाएका बाआमाको मुखमण्डल हाउभाव र व्यवहारलाइ सन्ततिहरूले खासै रुचाउँदैनन् किनकि

नेपालीलेआफ्नो भूमिको लागि कहिल्यै लड्नु परेन। भोकमरीको शिकार हुनु परेन ।माटो र राष्ट्रियताकाेलगि यहूदीहरूले जस्तो जमिल खोज्दै हिड्नु परेन। भारतीयहरुले

पालका संवैधानिक अंगहरु राज्यको गल्ती सच्याउन र शक्ति सन्तुलन राख्न प्रभावकारी छैनन् ।त्यसैले यहाँ सुशासन कमजोर छ।

किनकि देश सुषुप्त द्वन्दको अवस्थामा छ। वेतनधारि कर्मचारीले समेत आगोमा घिउ थप्दै जाने हो भने बाहिरी वातावरण त्यति सकारात्मक छैन

। किनकि सरकारी जागिरमा आफ्नो योग्यताको पूर्ण उपयोग हुन्छ भन्ने कुरामा उनीहरुलाई विश्वास छैन। आत्मसन्तुष्टि र केहि गर्न सक्छु भन्ने

भेलु बाजेको जस्तै हाम्रा नेताको बाेलीमा कुनै सिद्धान्त वाद र नीति छैन। संविधान, कानून ,नीति , भित्र बसेका नेताहरु भेलु

आफ्नो धर्मको पालना गर्दा छिमेकीको धर्मको इज्जत गर्नु धर्मनिरपेक्षता हाे। किनकि सबै आफ्नो धर्ममा छन। धर्मभित्र ईश्वर पाइन्छ तर यो

यस्ता तथ्यहरु अनियमितता भ्रष्टाचार र व्यक्तिगत स्वार्थका रुपमा आउदैछन्। जबसम्म संघीयताको मर्म र धर्मलाई राजनीतिक दलहरुले बुझ्दैनन्। हाम्रो राजनीतिक पद्धति,
अहिलेको कर्मचारीतन्त्र यही समाजको उपअङ्ग जस्तै छ ।जस्तो देश र भेष छ त्यस्तै त्यहाँको कर्मचारीतन्त्र हुन्छ भन्ने व्यवस्थापनको संगठनात्मक व्यवहारको

रोबोटले आफ्नो स्वतन्त्रता र सीमा बुझ्दैन। स्वतन्त्रता र सीमा बुझ्नलाई विवेक चाहिन्छ। तर रोबोटको जन्म स्वतन्त्र चिन्तनबाटै भएको हो ।

यथार्थमा यो धारणाले कर्मचारीतन्त्रलाई निर्भिक र स्वतन्त्र भएर काम गर्न दिँदैन। किनकि हामीले त्यतिखेरदेखि नै गलत संस्कृतिको सुरुवात गरिसकेका छौ।

कर्मचारीतन्त्रले साँच्चै काम नगरेकै हो तरु यसको सहि उत्तर, हो ! अहिलेको कर्मचारीले तन्त्रले योग्यता अनुसार काम गरेको छैन। किनकि

योग्य, विज्ञ, अनुभवी, तटस्थ र राजनीतिक नेतृत्वको विश्वास जित्ने व्यक्ति यो पदमा नपुगुन्जेल यस्ता गुनासा र प्रश्नहरु दोहोरि रहन्छन्। किनकि