एजेन्सी । डिसेम्बर २४, १९९९ । इन्डियन एयरलाइन्सको फ्लाइट आईसी ८१४ अचानक बेपत्ता भएयो । त्यसपछि आठ दिनसम्म त्यो विमान र त्यसमा सवार यात्रुलाई जे भयो त्यो कहिल्यै भुल्न सकिँदैन ।
२४ डिसेम्बर १९९९ मा साँझ ४ः४५ बजे इन्डियन एयरलाइन्सको उडान नम्बर आइसी ८१४ काठमाडौंको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट नयाँ दिल्लीका लागि उडेको थियो ।
साँझ सवा पाँच बजे विमान भारतीय आकाशमा प्रवेश गर्नेबित्तिकै यात्रुका रूपमा विमानमा चढेका अपहरणकारीले बन्दुकको गोली प्रहार गरी विमानलाई कब्जामा लिएर पाकिस्तान लैजान माग गरे ।
पहिले भारत र केही समयमै सारा विश्वले भारतीय विमान अपहरण भएको थाहा पायो । साँझ ६ बजे विमान भारतको अम्रितसरमा केही बेर रोकिएर पाकिस्तानको लाहोरतर्फ प्रस्थान गरेको थियो । पाकिस्तान सरकारको अनुमति बिना नै विमान राति ८ः०७ मा लाहोरमा अवतरण गरेको थियो ।
भोलिपल्ट बिहान अपहरण भएको विमान लाहोरबाट दुबईतर्फ प्रस्थान गरेको थियो र त्यहाँ उडान गरेपछि करिब ८ः३० बजे अफगानिस्तानको कान्दाहारमा अवतरण गरेको थियो ।
यसअघि राति करिब २ः४५ बजे अपहरण भएको विमान दुबई विमानस्थलमा पार्किङ गर्दा विमानमा रहेका अपहरणकर्तासँग एक यात्रुको झडप भयो । सो क्रममा आतंककारीको चक्कु यात्रुको घाँटीमा लागेको थियो ।
जसका कारण उनको एउटा नसा काटिएको थियो । उनी रगतले लतपतिएका थिए । यस्तो अवस्थामा अपहरणकारीले उनलाई दुबईमै छाडेका थिए । यात्रुको पहिचान २२ वर्षीय रुपेन कात्याल रहेको थियो । पछि उनको मृत्यु भयो ।
विमान अपहरणको खबरले भारतभर मात्र नभई विश्वमै सनसनी मच्चाएको थियो । अपहरणको केही घण्टापछि मात्रै आतंककारीहरूले आफ्ना मागहरू राखेका थिए । यसअघि इन्धन भरेर केही यात्रुलाई रिहा गर्ने सहमति पनि भएको थियो । बाँकी यात्रुहरू, जसमा अधिकांश महिला र बालबालिका थिए, उनीहरुलाई दुबईमा रिहा गरियो । त्यसको एक दिनपछि मधुमेहबाट पीडित एक व्यक्ति पनि रिहा भएका थिए ।
कान्दाहारमा पेटको क्यान्सरबाट पीडित सिमोन बरार नामकी महिलालाई कान्दाहारमा उपचारका लागि साढे दुई मिनेट मात्रै विमानबाट निस्कन दिइयो ।
अपहरणका कारण भारत सरकारको समस्या बढ्दै गयो । मिडियामा विमान अपहरणको खबर आएको थियो । यो घटनामा सारा विश्वको नजर थियो । यात्रुका परिवार र केही संघसंस्थाले देशभर विरोध प्रदर्शन गरेका थिए । यी सबै बीचमा अपहरणकारीहरूले आफ्ना आतंकवादी सहयोगीलाई रिहा गर्न र २२ मिलियन अमेरिकी डलर फिरौती मागेका थिए ।
अपहरणकारीहरू पनि कश्मीरी पृथकतावादीको शव उनीहरूलाई सुम्पन मागमा अडिग थिए । तालिबानले यस मामिलामा हस्तक्षेप गरेको थियो । त्यसपछि उनले पैसा र शवको माग त्यागे । तर उनीहरु भारतीय जेलमा रहेका आतंककारीको रिहाइको माग पूरा गराउन अडिग थिए ।
सुरुमा तालिबानले केही कठोर कदम चाल्न सक्ने देखिन्थ्यो । तर पछि तत्कालीन गृहमन्त्री लालकृष्ण आडवाणीले कान्दाहारमा रक्तपात हुन नहुने भन्दै तालिबानले सकारात्मक मनोवृत्ति देखाएको अन्यथा अपहरण गरिएको विमानमा आक्रमण गर्ने बताएको जनाएका थिए । जसका कारण अपहरणकारी आफ्नो मागबाट पछि हट्न बाध्य भए ।
अपहरण भएको विमानमा धेरै भारतीय यात्रु थिए तर ती बाहेक नेपाल, अस्ट्रेलिया, बेल्जियम, क्यानडा, फ्रान्स, इटाली, जापान, स्पेन र अमेरिकाका नागरिक पनि सवार थिए । भारत सरकारमा यो घटनाको दबाब यति धेरै थियो कि तत्कालीन एनडीए सरकारले यात्रुको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न तीन आतंकवादीलाई कान्दाहार लैजाने र रिहा गर्ने निर्णय लिनुपरेको थियो ।
जसवंत सिंह तत्कालीन अटल बिहारी बाजपेयी सरकारमा विदेशमन्त्री थिए । भारतको तीन अलग–अलग जेलमा रहेका मौलाना मसूद अजहर, अहमद जरगर र शेख अहमद उमर सइदलाई बाहिर निकालेर ती तीन आतङ्ककारीलाई आफूसँगै लिएर परराष्ट्रमन्त्री आफैं कान्दाहार पुगेका थिए । जैश (ए) मोहम्मदका नेता अजहर, जरगर र सईदलाई तालिवानको उपस्थितिमा कान्दाहारमा रिहा गरिएको थियो ।
कान्दाहार अपहरण प्रकरणमा आतंकवादीहरूसामु झुकेकोमा अटल बिहारी बाजपेयी सरकारको आलोचना भइरहेको थियो वा अर्को शब्दमा भन्नुपर्दा कान्दाहार अपहरण अझै पनि वाजपेयी सरकारका लागि पीडादायी घटना मानिन्छ । तर यो समय थियो जब सरकारले कुनै बाटो देख्न सकेन । डिसेम्बर ३१ मा, सरकार र अपहरणकर्ताहरू बीचको सम्झौता पछि, दक्षिणी अफगानिस्तानको कान्दाहार एयरपोर्टमा बन्धक बनाइएका सबै १५५ लाई रिहा गरियो ।
३१ डिसेम्बर १९९९ को राती उडानका क्रममा रिहा भएका सबै बन्धकहरुलाई विशेष विमानबाट भारत ल्याइयो । यसअघि भारतमा प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयीले नयाँ वर्षको पूर्वसन्ध्यामा आफ्नो सरकारले अपहरणकारीको मागलाई धेरै हदसम्म कम गरेको र त्यसपछि यात्रुहरूलाई मुक्त गर्न सफल भएको बताएका थिए ।
कान्दाहार विमान अपहरणका ती आठ दिन कुनै नराम्रो सपनाभन्दा कम थिएनन् । आज पनि ती दिनहरु सम्झँदा डर लाग्छ । त्यसबेला अपहरणमा परेका परिवारका मात्रै होइन सिंगो देशका जनता चिन्तित थिए ।
सबैको आँखा सधै टिभीमा अड्किएको थियो । विमानमा सवार यात्रुको जीवन रक्षाको लागि सिंगो देश एकसाथ प्रार्थना गरिरहेको थियो । ३१ डिसेम्बर राति विशेष विमानबाट यात्रुहरू दिल्ली फर्कँदा विमानस्थलको दृश्य निकै भावुक थियो ।
यी थिए रिहा गरिएका आतंकवादीहरु
मौलाना मसूद अजहर – यी आतंककारीले सन् २०१० मा आतंकवादी संगठन जैश–ए–मोहम्मदको गठन गरेको थियो । जसको नाम सन् २००८ मा भारतीय संसदमा भएको हमलापछि चर्चामा आएको थियो ।
अहमद उमर सईद शेख – यस आतंककारीले पश्चिमी पर्यटकहरूलाई अपहरण गरेको आरोपमा सन् २०१० मा भारतमा पक्राउ गरिएको थियो । यो आतंककारीले ड्यानियल पर्लको हत्या गरेका थियो । अमेरिकामा आतंकवादी हमलाको योजना बनाउन पनि उनी महत्त्वपूर्ण व्यक्ति थिए । पछि पाकिस्तानी अधिकारीहरूले उनलाई अपहरण र हत्याको आरोपमा पक्राउ गरेका थिए ।
मुश्ताक अहमद जरगर – आफ्नो रिहाई पछि, यी आतंकवादी पाकिस्तान प्रशासित कश्मीरमा आतंकवादीहरूलाई प्रशिक्षण दिन सक्रिय भयो । भारत विरोधी आतंकवादीहरू तयार गर्नमा उनको महत्त्वपूर्ण भूमिका थियो ।
विमान अपहरण गर्ने हाइज्याकरहरुः
इन्डियन एयरलाइन्सको फ्लाइट आईसी–८१४ अपहरण गर्ने आतंककारीहरुको पहिचान भारतीय सरकारले गरेको थियो ।
इब्राहिम अतहर–बहावलपुर, पाकिस्तान
शाहिद अख्तर सईद–कराची, पाकिस्तान
सन्नी अहमद काजी–कराची, पाकिस्तान
मिस्त्री जहूर इब्राहिम–कराची, पाकिस्तान
शकीर–सुक्कुर, पाकिस्तान
यो विमान हाइज्याकको घटनाबारे थुप्रै चलचित्रहरु बनेका छन् ।
