- कमल मादेन
जनसंख्याको बदलिँदो अवस्थासँगै नेपालमा जातजातिहरुको अवस्थितिमा उलटपुलट भएको छ । पछिल्लो तथ्यांक अनुसार पहाडे बाहुन र नेवार लगायतका केही जातिहरु घटेका छन् भने क्षेत्री, मधेसी, मुसलमान र कामीको जनसंख्या प्रतिशत घटेको छ । पहाडे जनजातिको पनि प्रतिशत घटेको छ ।
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ ले १२५ जाति तथा समुदायहरुको पहिचान गरेको छ । तीमध्ये सबैभन्दा बढी संख्यामा आदिवासी जनजाति अन्तर्गत ६३ समुदाय सुचीकृत छन् । तिनको संख्याको ३५.८० प्रतिशत छ । तीमध्ये पहाड र हिमालका ४९ तथा तराईका १४ समुदाय समावेश छन् । तराईका जनजातिहरु भने देशभरका १ हजार १ सय ९७ गाविसमा शून्यको संख्यामा छन् ।
मधेसी अन्य जातअन्तर्गत ३५ समुदाय समेटिएको छ । दलित अन्तर्गत पहाडे र तराई दलित भनेर क्रमशः ५ र १० समुदाय उल्लेख छ । ब्राह्मणमा पहाडे ब्राह्मण र मधेसी ब्राह्मण छुट्टाछुट्टै छ । मधेसी ब्राह्मणलाई तराई ब्राह्मण, कायस्त, नुराङ र राजपुत गरी ४ जातमा विभक्त गरिएको छ ।
