काठमाडौँ : काठमाडौँको टुँडिखेलमा प्रशंसा संरक्षण समूहको आयोजनामा बिहीबारदेखि सुरु भएको गौरा पर्व आज सम्पन्न भएको छ । सो अवसरमा काठमाडौँमा बस्ने सुदूरपश्चिमेलीले तीन दिनसम्म धुमधामका साथ गौरा पर्व मनाएका छन् ।
गौरा मेलाको प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति एवं पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले संयुक्त रुपमा उद्घाटन गर्नुभएको थियो । हरेक वर्ष भाद्र कृष्ण पञ्चमीका दिनदेखि आरम्भ हुने गौरा पर्वको पहिलो दिन घरघरमा महिलाले तामाका भाँडामा बिरुडा अर्थात् पाँच प्रकारका अन्न भिजाएर पर्वको सुरु गर्ने चलन छ ।
तीन दिनसम्म मनाइने गौरामा महिला व्रत बस्ने र गहुँ, केराउ, गहत, मास र गुरौस मिसाएर तामाका भाडामा भिजाउने गर्छन् । यिनै पाँच अन्नको मिश्रणलाई ‘बिरुडा’ भनिन्छ । गौराको दोस्रो दिन व्रतालु महिलाले पानीका मुहान र पँधेरामा शुभ मुहूर्तमा सामूहिक रुपमा बिरुडा धोएर गौरा देवीको प्रतिस्थापन गर्ने चलन रहेको डोटी घर भई हाल काठमाडौँमा बस्दै आउनुभएकी स्थानीय रहनी खड्काले बताउनुभयो ।
उहाँका अनुसार सप्तमीका दिन गौरा देवीलाई नजिकको मठमन्दिरमा भित्र्याएर पूजाअर्चना गरी विवाहित महिलाले दुबधागो चढाउने गर्छन् । गौराष्टमीका दिन व्रत बसेर महिला बिहानैदेखि गौरा मनाउनेस्थल गौरा खलोमा पूजाआजा गर्छन् । साँझपख अभिषेक गरेर दुबधागो घाँटीमा लगाएर देवीको पूजा गर्ने परम्परा छ ।
महिलाले प्रसादका रुपमा बिरुडा ग्रहण गरी आफ्ना घर परिवारका सदस्यको टाउकोमा पुज्ने र निधारमा गौरादेवीको बिरुडा थापिदिने अनि प्रसादका रुपमा सबैलाई वितरण गर्ने चलन रहेको डोटी घर भइ हाल कामको सिलसिलामा काठमाडौँ बस्दै आउनुभएकी तुलसी शाहीले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार गौरा पर्वको प्रमुख आकर्षण भनेको देउडामा पौराणिक कथा, देवीदेवताका गाथा र धार्मिक ग्रन्थ गाउने नै हो । त्यति मात्रै नभएर सामाजिक विकृतिविरुद्ध पनि देउडाका माध्यमले तिखो व्यङ्ग्य गर्ने गरिन्छ ।
काठमाडौँमा बस्ने सुदूरपश्चिमेलीहरुले टुँडिखेलमा तीन दिनसम्म गौरासम्बन्धी विभिन्न देउडा, चैत, धुमारी, स्थानीय भाषासहितका खेल खेलेर आनन्द लिएका थिए । सो अवसरमा उनीहरुले देउडा र धमारी, ढुस्को, होरी खेलसमेत खेलेको अछामकी मङ्गलादेवी साउदले बताउनुभयो । सुदूरपश्चिमेलमा गौरा पर्वलाई आफन्तसँग भेटघाट गर्ने समयसहित एकताको पर्वका रुपमा पनि लिइन्छ ।
