मुद्रास्फीति विरुद्ध मोदीको लडाइँमा टमाटर अर्को ठूलो जोखिम

नयाँ दिल्ली । भारतमा टमाटरको मूल्य बढ्दै गएको छ । यसले राजनीतिज्ञहरूको ध्यान आकृष्ट गरेको छ किनकी तरकारीहरूले देशमा सरकारहरू पल्टाउने असामान्य इतिहास छ।

टमाटर, आलु र प्याजले भारतीय खाना पकाउने पवित्र त्रिमूर्ति बनाउँछ, जहाँ तिनीहरूले प्रायः मसलाहरूसँग मिलाएर चिकन टिक्का मसाला जस्ता करीहरूको लागि आधार बनाउँछन्।

खाद्य मन्त्रालयले संकलन गरेको तथ्यांकअनुसार भारतमा टमाटरको औसत खुद्रा मूल्य एक महिनाअघि ७० प्रतिशत र एक वर्षअघिको तुलनामा १६८ प्रतिशतले बढेर मंगलबारसम्म प्रतिकिलो ५३.७५ भारतीय रुपैयाँ पुगेको छ ।

भारतमा खाना पकाउने तेलदेखि गहुँको पिठोसम्मका सबै वस्तुको मूल्य बढेको छ, जसले अप्रिलमा मुद्रास्फीतिलाई आठ वर्षको उच्च अवस्थामा धकेल्दै घरायसी बजेटलाई खुम्च्याएको छ।

सरकारले गहुँ र चिनीको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएर विश्वव्यापी आक्रोशलाई जोखिममा पारेको छ । साथै केन्द्रीय बैंक आश्चर्यजनक रूपमा मेमा वृद्धिको साथ यस महिना ब्याज दरमा अर्को वृद्धि गर्न गइरहेको छ ।

केन्द्रीय बैंकको दर निर्धारण समितिका एक सदस्यले खाद्यान्नको मूल्य मौद्रिक अधिकारीहरूले सोचेभन्दा बढेको बताएका छन्।

प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको गृह राज्य गुजरातमा सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टीले वर्षको अन्त्यमा मतदाताहरूको सामना गरिरहेकोले टमाटरलगायत खाद्यवस्तुको मूल्यवृद्धिले पनि राजनीतिक प्रभाव पार्न सक्छ।

मोदीको सन् २०१८ को अभियानका क्रममा उनले किसानहरूलाई उनको ‘शीर्ष’ प्राथमिकता टीओप अर्थात ‘टमाटर, प्याज र आलु’ भएको बताएका थिए ।

मुम्बईका तरकारी विक्रेता ३६ वर्षीय प्रेम बैसले अहिले टमाटरको अभाव भएको बताए । पुरानो बालीबाट आपूर्ति सकिँदै गएको र करिब तीन महिनामा मात्रै नयाँ बाली आउने भन्दै बैसले दुई महिनाअघि प्रतिकिलो ५० रुपैयाँमा रहेको टमाटर अहिले करिब ८० रुपैयाँमा बिक्री गर्दै आएको बताए ।

अत्याधिक गर्मीका कारण उत्पादनमा कमी आएपछि कतिपय क्षेत्रमा आँपको मूल्य पनि बढेको छ । पश्चिम बंगालको राजधानी कोलकातामा लोकप्रिय हिमसागर जातको मूल्य गत वर्ष ५० रुपैयाँभन्दा दोब्बर भएको छ ।

पश्चिम बङ्गाल विक्रेता संघका अध्यक्ष कमल डेका अनुसार विगतका हप्ताहरूमा तातो लहरका कारण राज्यमा आँपको उत्पादन करिब ४० प्रतिशतले घटेको छ ।

भारतले मार्च र अप्रिलमा कीर्तिमानी तातो लहर सहेको छ । तापक्रम केही ठाउँमा लगभग ५० डिग्री सेल्सियस पुग्यो। बढ्दो गर्मीले भारतको गहुँ उत्पादनलाई नोक्सान पुर्‍यायो । अधिकारीहरूलाई गहुँको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाउन विश्वले युक्रेनमा युद्धको कारण उत्पन्न भएको अभावलाई कम गर्न भर परेको थियो।

भारतले आफ्नो आपूर्ति जोगाउन चिनी निर्यातमा पनि प्रतिबन्ध लगाएको छ । मुम्बईकी घरेलु कामदार ३८ वर्षीया सुष्मा सोन्डेले भनिन्, “मैले ठूलो मूल्य तिर्नुपरेको छ किनभने म एउटा बच्चालाई मात्र खुवाउन सक्दिनँ। मेरा दुई छोराछोरी छन् र ती दुवै मेरा आफ्नै हुन्।” इकोनमिक टाइम्स