गुल्मी । गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिका–६ रजस्थलको सिङ्गो गाउँ व्यावसायिक कृषिमा संलग्न भएको छ । बाख्रापालन तथा गोलभेडा, काउली, सिमिलगायतका तरकारी खेतीमा सिङ्गो गाउँ नै संलग्न भएको हो । ५ नं प्रदेशको भूमि व्यवस्था कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय अन्तर्गत रहेको कृषि ज्ञान केन्द्रद्वारा सञ्चालित ‘स्मार्ट कृषि गाउँ कार्यक्रम समूह’ अन्तर्गत किसान व्यावसायिक कृषिमा आवद्ध भएका हुन् ।
कार्यक्रमबाट अहिले गाउँका ५० घरका तीनसय जनसङ्ख्या लाभाम्वित भएका छन् । अहिले गाउँमा २५० बाख्रा र १०० रोपनी जग्गामा व्यावसायिक कृषिखेती गरिँदै आएको छ । भक्तबहादुर पाण्डे नेपाली सेनाका अवकाश प्राप्त व्यक्ति हुन् । रोजगारीकै लागि १८ महीना साउदी बसे । त्यसपछि घर फर्केर बाख्रापालनमा लागे । दुई हजार ५०० मा पाठी किनेर बाख्रापालन शुरु गरेका पाण्डेकोमा अहिले ४४ बाख्रा छन् ।
यस्तै रजस्थलकै ६३ वर्र्षका प्रेमबहादुर कुवँरले चार रोपनी जग्गामा व्यावसायिक तरकारी खेती शुरु गरेका छन् । भर्खरै एक क्वीन्टल गोलभेडा, १० क्वीन्टल आलु, काउली र खुर्सानी बिक्री गरेको कुँवरले बताउनुभयो । उनी बुढेसकालमा शुरु गरेको कृषि कर्मले घरखर्च चलेकोमा खुशी छन् । ‘घरखर्च चल्छ, कसैसँग माग्नु पर्दैन्,’ उहाँले भन्नुभयो, “स्मार्ट कृषि गाउँ समूह कार्यक्रमले सन्तोष दिलाएको छ ।”
यता गाउँमा कृषि गर्नेका पनि आफ्नै समस्या छन् । विशेषगरी उत्पादित कृषिजन्य सामग्रीले बजार नपाउनु, उचित मूल्य नपाउनु, बिचौलिया मौलाउनुलगायतका समस्या छन् । बाख्रा व्यवसायी थम्मनबहादुर टण्डनले उत्पादित वस्तुले उचित मूल्य नपाउँदा समस्या भएको गुनासो पोखे ।
त्यस्तै तरकारी तथा पशुपालक थम्मन टण्डनले बजार नै आफूहरुको प्रमुख समस्या भएको बताए । ‘उत्पादन राम्रो गरे पनि बजारीकरणको समस्या छ ।’ उनले भने, “त्यसैमाथि उचित मूल्य नपाउँदा किसान मर्कामा परेका छन् ।” उनले गाउँपालिकाले पैँचो पसल भनेर सस्तो पसल सञ्चालन गरेर किसानलाई धोका दिएको समेत गुनासो गरे ।
धुर्कोट गाउँपालिका प्रमुख भुपाल पोखरेलले किसानहरुको उत्पादनको उचित मूल्यसहित बजारीकरणको व्यवस्था गरिने बताउनुभयो । भर्खर मात्र पैँचो पसल स्थापना गरिएको र पैँचो पसलले किसानका उत्पादन खरीद गर्ने उहाँको भनाइ छ । उहाँले किसानले उत्पादन बढाउनुपर्ने र त्यसको बजारीकरण तम्घासमा गरिने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो ।