काठमाडौं । श्री स्वस्थानी ब्रतकथासँग प्रत्यक्ष जोडिएर आउने काठमाडौँको साँखुस्थित शाली नदीको धार्मिक पौराणिक महत्व रहेको छ । स्वस्थानी ब्रतकथाअनुसार शिव शर्मा ब्राह्मण र गोमादेवीका छोरा नवराज लावण्य देशको राजा भएपछि दरबारका पालेपहराहरु उनकी श्रीमतीलाई लिन चन्द्रज्योति नगरमा पुग्दछन् । नवराजकी श्रीमती चन्द्रावतीलाई लिएर आएका डोलेहरु तिर्खाएर पानी खान नदीमा पुगेका हुन्छन् ।
त्यसैबखत नदीको छेउमा स्वस्थानी ब्रतकथाको पूजा गरिबसेका अप्सराहरुको प्रसाद ग्रहण गर्दछन् र त्यो प्रसाद उनीहरुले यता चन्द्रावतीलाई पनि ल्याएर आउँछन् । यता श्रीमान् नवराज राजालाई भेट्न आतुर भएकी चन्द्रावती ती डोलेहरुले ढिला गरेकोमा रिसाएर बसेकी हुन्छिन् ।
यत्तिकैमा डोलेहरु आउँछन् र उनले किन यति ढिला गरेका भनेर सोधेपछि डोलेहरु पनि त्यस दिन पौष शुक्ल पूर्णिमाको दिन परेको र नदी किनारमा अप्सराहरुले श्रीस्वस्थानीको पूजा गरिरहेकाले हामीलाई पनि एकैछिन् कथा सुनेर प्रसाद ग्रहण गरी जान आग्रह गरेपछि त्यसैकारणले ढिला हुन पुगेको सुनाउँछन् । सो प्रसाद आफूहरुले चन्द्रावती महारानीलाई पनि ल्याइदिएको सुनाउँछन् । तर रिसाएर बसेकी चन्द्रावती महारानीले डोलेहरुलाई गाली गर्छिन् र त्यो प्रसाद नखाने भन्दै फालिदिन्छिन् ।
देवीको यो अपमानपछि शाली नदी तर्न खोज्दा अकस्मात आँधी आएर पुल छिन्नाले चन्द्रावती पनि त्यसै नदीमा खस्छिन् तर तैरिएर ज्यान भने जोगिएको हुन्छ । निकै लामो समयसम्म सोही नदी किनारमा रहेकी उनी पछि सोही स्थानमा श्रीस्वस्थानी माताको ब्रत गरी पापबाट मुक्त भई नजराज राजालाई भेट्न पाउँछिन् । त्यसैले यस स्थान पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमा सम्म श्रीस्वस्थानी माताको ब्रत र पूजा एवं स्वस्थानी कथा श्रवण हुने गर्दछ । यो समयमा पवित्र शालीनदीमा धार्मिक मेला लाग्नुका साथै पूजाआजा पनि हुने गर्दछ ।
हामी शुक्रबार पुग्दा पनि यहाँ ठूलो मेला लागेको थियो र मानिसहरु पवित्र शालीनदी नुहाउन पुगेका थिए । यो एक महिना यहाँ विशेष मेला लाग्नुका साथै स्वस्थानीको पूजाका लागि काठमाडौँ उपत्यका र बाहिरबाट पनि मानिसहरु आउने गर्दछन् ।
