४ चैत्र २०८१, सोमबार
March 17, 2025 Monday

12.27°C

काठमाडौं

12.27°C

Kathmandu

Feels-like: 11.07

Wind: 1.03

Humidity: 58

Latest
पाँचौ एपिक नेपाल म्युजिक अवार्ड सम्पन्न: ३२ विधामा अवार्ड प्रदान एनएमसीमा समय अगावै जन्मिएका जुम्ल्याहा बच्चाहरुको बचाइयो ज्यान ५२ लाख पुरस्कारको १७औं धर्मश्रीको तयारी पूरा क्षितिज र नीता यलम्बर ब्याडमिन्टन च्याम्पियन चौध वटा सङ्घीय अस्पतालमा नयाँ सेवा थप गरिने डढेलो गाउँ पस्दा एक विद्यालयसहित सात घर जलेर नष्ट आगामी बजेटमा करका दर भन्दा दायरा बढाउन महासंघ अध्यक्ष ढकालको सुझाव जनताप्रति जिम्मेवार हुनेगरी सङ्घीयता कार्यान्वयनमा ध्यान दिनुपर्छ: सभापति देउवा अफगानिस्तानमा जुनसम्ममा ८० प्रतिशत सेवाहरू बन्द हुने डब्लुएचओको चेतावनी बाइडेनले आफ्ना विपक्षीलाई दिएको माफी रद्द गर्ने ट्रम्पको दाबी
तपाईं के खोज्दै हुनुहुन्छ ?

बाँसको काँगियो बनाउने ७३ वर्षीय रोका भन्नुहुन्छ– ‘हामी मरेपछि सिप पनि मर्ने भयो’



अ+ अ-

बलेवा । कुनै समय थियो, बालबालिका, युवा र बुढाबुढीलाई समेत जुम्राले सताउँथ्यो । सजिलै लिखा जुम्रा निकाल्न बनाइने बाँसको काँगियो अब भने लोप हुने अवस्थामा छ ।

चाहेर पनि पुराना मौलिक कलाका सामान किन्नसमेत नपाइने अवस्थामा यहाँका एक वृद्ध भने पुरानो कला जोगाउने अभियानमा लाग्नुभएको छ । ताराखोला गाउँपालिका–५ घर भई बागलुङ नगरपालिका–१ मालढुङ्गामा बस्दै आउनुभएका ७३ वर्षीय कर्णबहादुर रोका अहिले पनि बनाउँदै हुनुहुन्छ बाँसको काँगियो । आपूmल जीवनमा यही काम सिकेको र आगामी दिनमा पनि बनाउने उहाँको भनाइ छ ।

अठार वर्षदेखि मालढुङ्गामा बसेर बङ्गुरपालन गर्नुभएका रोकाले पछिल्लो तीन वर्षको दैनिकी भने काँगियो बनाएर कटाउनुभएको छ । गाउँबाट निगालो काटेर ल्याएपछि काटेर दिनभर काँगियो बनाउने गर्नुहुन्छ । बाबुबाजेले सिकाएको सीप उहाँले बिर्सिनुभएको छैन । यो काम गर्न कठिन छ । दिनभरि काम गर्दा दुईदेखि तीन वटा मात्रै बनाउन सकिन्छ । धेरै मेहेनत गरेर पनि बनाउन नसकिने सीप उहाँले धानेर बस्नुभएको हो । “काम गर्न धेरै गाह्रो, काम गरेर फाइदा छैन, तर बुढापाकाले खोज्छन् त्यसका लागि काँगियो बनाएरै बस्छु”, रोकाले भन्नुभयो, “पुरानो सीप सिक्ने कोही छैनन्, हामी मरेपछि सीप पनि मर्ने भयो ।”

एउटा काँगियोको रु एक सय ५० मा बेचेर उहाँले कमाई गर्न सक्नुभएको छैन । माग गर्नेलाई मात्र पुर्याउन सकेका उहाँले युवापुस्ताले सिकेमा सीप हस्तान्तरण हुने बताउनुभयो । उहाँको उत्पादन ग्रामीण क्षेत्रमा मात्रै बिक्री हुने गरेको हो । “आजकालका मानिसको जुम्रा लिखा पर्दैनन, त्यसैले काँगियो खोज्दैनन्”, उहाँले भन्नुभयो, “सरसफाइले बढ्यो, पुरानो सीप हरायो ।” नियमित उपयोगका लागि पनि उपयोगी हुने र आकर्षक हुनेगरी रोकाले रङ्गिन काँगियो बनाउन थाल्नुभएको छ । निगालो काटेर दाँती बनाएपछि रङपानीमा पकाएर सुकाउँदा रङ्गिन काँगियो बन्छ । “धेरैजसो रातो र पहेलो रङमा बनाएको छु”, उहाँले भन्नुभयो, “आवश्यक पर्दा जुनसुकै रङको पनि बनाउन सकिन्छ ।” बजार क्षेत्रमा पनि केही सामान बिक्री भएको उहाँले बताउनुभयो ।

पुरानो सामान संरक्षण गर्ने उद्देश्यले भए पनि केही काँगियो किनेर राखेको बानपा–२ की सुनिता श्रेष्ठले बताउनुभयो । “मैले त धेरै पहिलादेखि उहाँलाई चिनेको भएर किनेर राख्ने गरेकी छु”, उहाँले भन्नुभयो, “यो मौलिक कला बचाएर राख्नुपर्छ, सबैले साथ दिनुपर्छ ।” युवालाई यो सीप सिकाउनुपर्ने उहाँले सुझाउनुभयो । बुढापाका मरेपछि सीप पनि मर्ने उहाँको चिन्ता थियो ।

यस्ता मौलिक कला र संस्कृति संरक्षणमा उद्योग वाणिज्य सङ्घ, नगरपालिका र अन्य संस्थाले साथ दिनुपर्ने रोकाको भनाइ छ । युवा जम्मा गरेर तालिम दियो भने रोजगारीका लागि पनि कतिपय युवाले काम गर्नसक्ने उहाँको भनाइ छ ।

बागलुङ नगरपालिकाका उपप्रमुख राजु खड्काले आगामी सीप विकासका काममा उहाँको सीपलाई उपयोग गर्ने बताउनुभयो । “मौलिक कला संरक्षणमा हाम्रो चासो छ, युवामा सीप हस्तान्तरण गर्ने अभियानमा हामीले पुराना विषय जोड्छौँ”, खड्काले भन्नुभयो, “पुराना र ऐतिहासिक पात्र भेटिँदा नगरपालिका र जनप्रतिनिधिलाई सबैले जानकारी दिनुपर्छ ।” मौलिक संस्कृतिकै लागि पुराना मठमन्दिरमा मेला आयोजना गर्नेदेखि पर्यटकीय क्षेत्रको संरक्षणमा पनि नगरले चासो बढाएको उहाँले बताउनुभयो । रासस