नयाँ दिल्ली । सोमबार दिल्लीमा आयोजित पद्मअलङ्करण वितरण समारोहमा नाङ्गो खुट्टा धोती कुर्ता लगाएर अघि बढ्नुअघि एक वृद्धले प्रधानमन्त्री र राष्ट्रपतिलाई दण्डवत् गरेको चर्चा सामाजिक सञ्जालदेखि अन्यत्र पनि भइरहेको छ । प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलाई अभिवादन गर्न घुँडा टेकेका स्वामी शिवानन्दको अवस्था आज १२५ वर्ष पुग्यो ।
उहाँलाई योगको क्षेत्रमा उत्कृष्ट सेवा गरेबापत पद्मश्री पुरस्कारबाट सम्मानित गरिएको छ । वाराणसीका यी १२५ वर्षीय योग साधक आज सामाजिक सञ्जालमा चर्चामा छन् । राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभालदेखि लिएर फिल्म अभिनेता अक्षय कुमारसम्मले सामाजिक सञ्जालमा उनको चुस्त र फुर्तिलो शरीरको तारिफ गरेका छन् ।
सन् १८९६ अगस्ट ८ मा हालको बङ्गलादेशको सिल्हेट जिल्लाको हरिपुर गाउँमा जन्मेका स्वामी शिवानन्द विगत केही दशकदेखि वाराणसीको दुर्गाकुण्डको कबीर नगरमा बस्दै आउनु भएकाे छ । उहाँ जीवनशैलीले आज पनि सर्वसाधारणलाई आश्चर्यचकित पार्न सक्छ । ब्रह्म मुहूर्तमा हरेक दिन बिहान ३ बजे उठ्ने स्वामी शिवानन्द स्नानपछि श्रीमद्भागवत गीताको बङ्गाली अनुवाद पढ्नुहुन्छ र त्यसपछि निरन्तर योग गर्नुहुन्छ। उहाँ दिनमा तीन पटक प्रत्येक तीन मिनेटका लागि सर्वाङ्गासन गर्नुहुन्छ , जसमा उनी प्रत्येक सर्वाङ्गासनपछि एक मिनेट शवासन गर्नुहुन्छ। यसबाहेक पवन मुक्तासन, योग मुद्रा, काकी मुद्रा आदि पनि उहाँको दैनिक अनुक्रममा समावेश छन्।
दैनिक अन्नदान परम्परा निभाउँदै काशीको प्रचलनअनुसार उनी दैनिक अन्नदान गर्न कहिल्यै बिर्सनुहुदैन । स्वामी शिवानन्दले आफ्नो योग दिनचर्या पूरा गरेपछि भिखारीहरूलाई पकाएको खाना बाड्नुहुन्छ । स्वामी शिवानन्दले विगत केही दशकदेखि उमालेको अन्न र तरकारी मात्रै सेवन गर्दै आउनु भएकाे छ । भिखारीलाई खाना दिएपछि दिउँसो हलुका फलफूल खानुहुन्छ ।
सन् २०१४ मा मतदान गर्दा पहिलोपटक चर्चामा वाराणसी सहरको मुटुमा रहेको कबीर नगरजस्तो सम्भ्रान्त क्षेत्रमा विकास प्राधिकरणको तेस्रो तल्लाको फ्ल्याटमा बस्ने स्वामी शिवानन्द वर्षौंदेखि मिडियाबाट टाढा रहनु थिए । तर २०१४ मा भएको लोकसभा चुनावमा उहाँ अचानक चर्चामा आउनु जब उहाले सन् २०१४ मा पहिलो पटक मतदान गर्नुभयो । एक सय वर्ष पार गरे पनि सोचेअनुसार पहिलोपटक उहाँले नरेन्द्र मोदीलाई भोट दिनुभयाे । सय वर्षभन्दा माथिका यस्ता अनौठो मतदाता र उहाँको घरबाहिर लागेका पत्रकारहरूको लामबारे जान्न सञ्चारमाध्यमहरू उत्सुक थिए ।
सामान्यतया मिडियाबाट टाढै बस्ने स्वामी शिवानन्दले केहीसँग कुरा गर्नुभयो र हतारमा भएका केहीलाई उनीहरुकै अवस्थामा छोड्नुभयाे। किनभने उहाँ आफ्नो दैनिकीमा कुनै प्रकारको गडबडी चाहानुहुदैन थियाे । कोभिड खोपमा आएको थियो नाम गत वर्ष सरकारले कोभिड खोप अभियान सुरु गर्दा स्वामी शिवानन्द खोप लगाउने पहिलो व्यक्ति बन्नुभयाे , त्यसबेला उहाँकाे उमेर १०० वर्ष नाघेको थियो। मिडियामा यो खबर आएपछि जेष्ठ नागरिकहरुबीच खोप लिन प्रतिस्पर्धा भएको थियो ।
कुनै बेला स्वयं भिक्षाटन गर्ने स्वामी शिवानन्द एकदमै गरिब परिवारमा जन्मनु भएकाे थियाे र उहाँका आमाबुवा पनि भिख माग्ने गर्थे। वर्षौंसम्म स्वामी शिवानन्दले कोलकातामा आफ्ना आमाबुवा र बहिनीसँग भिक्षाटन पनि गर्नुभएको थियाे । गरिबी र भोकमरीका कारण उनका बाबुआमाको एकै समयमा निधन भएको थियो ।
चार वर्षको उमेरमा उहाँले नवद्वीपबाट आएका ओमकारानन्द गोस्वामीलाई भेटनु भयाे। गोस्वामीले उहाँलाई केही दिनका लागि नवद्वीपमा लिएर जानुभयाे । त्यहाँ गएपछि उहाँलाई तातो भात केलाई भनिन्छ भन्ने थाहा भयो । किनकि जन्मदेखि नै उहाँले माडको पानी मात्र पिउनु भएकाे थियाे ।
त्यतिबेला भिख माग्नेलाई तुच्छ ठानिन्थ्यो र भिक्षामा चामल उमालेको माड मात्र पाइन्थ्यो। अनाथ भएपछि उहाँका आफन्तहरूले उहाँलाई नवद्वीपमा ओमकारानन्द गोस्वामीकहाँ पठाए, जो पछि उहाँको गुरु भए। वैष्णव धर्म मान्ने स्वामी शिवानन्दका शिष्य सुरजका अनुसार स्वामी शिवानन्दले त्यहाँ व्यावहारिक ज्ञान र शिक्षा पाए तर उनी कहिल्यै विद्यालय गएनन् ।
३४ वर्षसम्म सातवटै महादेशको भ्रमण गरी ३५औँ वर्षमा गुरुको टेलिग्राम पाएर फर्केपछि गुरुले देखाएको बाटोमा हिँड्न थालेको सुरज बताउँछन् । स्वामी शिवानन्दको राहदानीमा उनको जन्मस्थान बेहाला कोलकाता रहेको छ, जुन उहाँका चेलाहरू मध्ये एकको निवास हो। उहाँले आफ्नो नाम गिनिज बुक अफ रेकर्डमा लेख्नका लागि निवेदन पनि दिएका छन् । हालसम्म जापानका जिरोमोन किमुरा विश्वकै सबैभन्दा जेठो जीवित व्यक्ति बनेका थिए, जसको सन् २०१३ जुनमा ११६ वर्षको उमेरमा निधन भएको थियो ।
स्वामी शिवानन्दलाई आश्रम खोल्न रुची छैन । त्यसैले उहाँ कसैलाई योग सिकाउनु हुदैन । उहाँका केही विशेष शिष्य छन्, तर ती आध्यात्मिक आधारमा मात्र सीमित छन् । वर्षको अधिकांश समय वाराणसीमा बस्ने स्वामी शिवानन्द बीचमा कोलकाता र वृन्दावन पनि गईरहनुहुन्छ । स्वामी शिवानन्द आफ्नो स्वास्थ्यको रहस्य कहिल्यै कसैसँग शारीरिक सम्बन्ध नराख्नु र खुर्सानी मसलाबाट टाढै बसेर संयमित जीवनशैली अपनाउनु हो भन्ने विश्वास गर्नुहुन्छ ।
शिवानन्द स्वस्थ र खुसी जीवन जिउने एकमात्र उपाय भनेको प्रशस्त खानेकुराबाट टाढा रहेर दैनिक कम्तीमा एक घण्टा योग गर्नु हो भन्ने विश्वास गर्नुहुन्छ । एजेन्सीको सहयोगमा
