बाँके । दशैँ नजिकिँदैछ, बजारमा किनमेलका लागि ग्राहकको भीड बढिरहेको छ । दशैँमा मासुका लागि सर्वसाधारणले खसीबोकाको खोजी पनि उत्तिकै गरिरहेकै छन् । नेपालगञ्जमा पूजाआजाका लागि नवदुर्गाको मूर्ति स्थापनाको तयारी उस्तै छ । घटस्थापनादेखि चोकचोकमा दुर्गामूर्ति स्थापना गरी नवदुर्गा अवधिभर पूजाआजा गर्ने गरिन्छ ।
जिल्लाका बजार तथा ग्रामीण क्षेत्रका चोकचोक र टोलटोलमा दुर्गा मूर्ति स्थापना गर्ने परम्परा छ । त्यसका लागि एक/डेढ महीना अगावैदेखि दुर्गा मूर्ति बनाउन शुरु गरिन्छ । बाँकेलगायत आसपासका जिल्लामा स्थापना गरिने सबै दुर्गा मूर्ति भारतबाट आयात गरिन्थ्ये । तर, पछिल्ला केही वर्षदेखि नेपालगञ्जमा पनि दुर्गा मूर्ति बनाउन थालिएको छ ।
नेपालगञ्ज त्रिवेणीमोडमा अङ्कित मिश्रलाई अहिले दुर्गा मूर्ति बनाउन भ्याइनभ्याइ छ । एउटा दुर्गा मूर्तिको सेट तयार गर्न १० देखि १५ दिनसम्म लाग्ने उहाँले बताउनुभयो । आफ्ना सहयोगी लिएर १८ मूर्तिका सेट तयार गरिरहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । “घटस्थापना अघिसम्म सबै मूर्ति तयार गरिसक्नुपर्छ”, उहाँ भन्नुहुन्छ, “घटस्थापनाको एक महीनाअघिदेखि मूर्ति निर्माण शुरु हुन्छ, अर्डरअनुसार वा बिक्रीका लागि तयार गर्ने गरेका छौँ ।”
अङ्कितले बाँके मात्रै नभएर सुर्खेत, दाङ र काठमाडौँसम्म मूर्ति बनाएर पठाउने गरेको बताउनुभयो । एउटा दुर्गा मूर्तिको सेट १५ हजारभन्दा बढीमा बिक्री हुन्छ । जति ठूलो र धेरै देवीदेवताको मूर्ति बनायो त्यति बढी रकम लाग्ने गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । यस वर्षका लागि उहाँले गत वर्ष १८ मूर्तिका सेट निर्माण गरेको जानकारी दिनुभयो ।
“मूर्ति खरीदमै लाखौँ रकम भारत गइरहेको देखेपछि मूर्ति बनाउन शुरु गरेको हुँ”, अङ्कितले भन्नुभयो, “यसले आम्दानीभन्दा सन्तुष्टि प्राप्त हुन्छ ।” उसो त अङ्कित सानैदेखि मूर्ति बनाउनुहुन्थ्यो । प्रत्येक वर्ष उहाँले पाउने मूर्तिको माग थपिँदै गएको छ । उहाँले दशैँको समयबाहेक अन्य बेला शाकाहारी नास्ता पसल चलाउँदै आउनुभएको छ । घटस्थापनामा जिल्लामा मात्रै २५० दुर्गा मूर्ति स्थापना गरिने अनुमान छ ।
लखेरन टोलका विनयकुमार पनि दुर्गा मूर्ति बनाउनुहुन्छ । उहाँले मूर्ति बनाउन शुरु गरेको ३० वर्ष भइसकेको बताउनुभयो । “पर्वका बेलाबाहेक पनि मागअनुसार मूर्ति बनाउने गरेको छु”, उहाँ भन्नुहुन्छ । यस वर्ष विनयले १५ दुर्गाका मूर्ति सेट निर्माणको माग आएको बताउनुभयो । उहाँ सबै मूर्ति समयमै तयार गर्न दिनरात मिहेनत गरिरहेको बताउनुहुन्छ । सिद्धार्थ लेखर विद्यार्थी हुनुहुन्छ, उहाँलाई पनि मूर्ति बनाउन रहर लान्छ । सिद्धार्थ पनि मूर्ति बनाउने कला सिक्न विनयसँगै बसिरहनुभएको छ ।
माटो, सुतरीको डोरी, बाँस, भुसलगायतको प्रयोग गरी मूर्ति बनाउने गरिन्छ । मूर्तिमा सजाउने वस्तुभने कलाकारले भारतबाट ल्याउने गरेका छन् । मूर्ति बनाउने काम अङ्कितले दशैँमा मात्र गर्नुहुन्छ भने विनयको प्रमुख पेशा मूर्ति बनाउने र सजावटका सामान बनाउने हो । “दुर्गा मूर्ति बनाउनु रहर हो, धार्मिककार्य भएकाले पैसा कमाउनेभन्दा पनि सन्तोष मिल्छ”, विनयले भन्नुभयो ।
