भूमिगत कालमा अध्ययन र लेखनमा धसिएर लाग्ने हिजोका विद्रोहकालका नेताहरुले सत्तारोहण संगै अध्ययन र लेखनको काममा सामान्यतः अरुचि राखेको पाइन्छ ।
त्यतिमात्र होइन माओवादीसहित सबैजसो राजनैतिक दलका प्रायशः नेताहरुको सांसद र मन्त्री कसरी बन्ने, त्यसका लागि चुनाव कसरी जित्ने भन्ने उद्देश्यबाहेक अरु कुनै उद्देश्य राखेको देखिन्न । चुनाव जित्नका लागि नैतिक अनैतिक सबैखाले कर्महरुमा उद्धत रहने गरेको आजको राजनीतिको तीतो यथार्थ हो । माओवादी केन्द्रका नेता लक्ष्मण पन्तसहित औलामा गन्न सकिने त्यस दलका केही नेताहरु भने यसका अपवाद हुन् ।
नेपाल एन्ड नेबर्स: मेमोरेबल इभेन्ट्स अफ द रिसेन्ट पास्ट नेकपा माओवादी केन्द्रका पोलिट ब्युरो सदस्य बौद्धिक नेता लक्ष्मण पन्तद्वारा अङ्ग्रेजी भाषामा लेखिएको तेस्रो कृति हो । यस भन्दा पहिला लेखक पन्तका दुईवटा कृति – ‘आधुनिक नेपालको इतिहास १७४३–१९५५’ र ‘नेपाल भारत र छिमेक’ नेपाली भाषामा लेखिएका दुई कृति प्रकाशित छन् ।
अन्तर्राष्ट्रिय राजनीति र अन्तर्राष्ट्रिय राजनैतिक घटनाक्रमहरुका विषयमा गहिरो ज्ञान राख्ने लेखक पन्तले उक्त अंग्रेजी पुस्तकमा सार्कका सात मुलुकहरु र उत्तरी छिमेकी चीनमा बितेका दशकमा घटेका महत्वपूर्ण राजनैतिक घटनाहरुको विवरण र विश्लेषण पस्केका छन् । पुस्तकमा आठ अध्याय रहेका छन् । नेपाल, भारत, श्रीलंका, पाकिस्तान, बंगलादेश, भुटान,माल्दिभ्स र चीन प्रत्येक मुलुकलाई पृथक पृथक च्याप्टरमा समावेश गरिएको छ ।
सार्कका सबैजसो मुलुकहरुको भारतसितको खराब सम्बध किन छ र त्यसका कारणहरु के हुन भन्ने विषयमा पुस्तक केन्द्रित छ । पुस्तकको नेपाल खण्डमा भारतीय सत्तावृत्तको नेपालप्रतिको धारणा र आम नेपाली जनताको भारतप्रतिको धारणाको सविस्तार प्रसंग र सन्दर्भ सामग्रीसहित व्याख्या गरिएको छ ।
यस अतिरिक्त नेपाल च्याप्टरमा राजा महेन्द्र र बिरेन्द्रले मुलुकलाई भारतीय ध्रुवबाट पृथक गरेर स्वतन्त्र र सार्वभौम मुलुकका रुपमा नेपाललाई खडा गर्न खेलेको भूमिकाको चर्चा गरिएको छ । ०४६ सालको लोकतान्त्रिक आन्दोलन, माओवादी जनयुद्ध, टनकपुरलगायत महाकाली सन्धि आदि बारेको विवरण यस अध्यायमा समेटिएको छ ।
कृष्णप्रसाद भट्टराईदेखि बाबुराम भट्टराईको पालासम्म आउदा पनि नेपाललाई हेर्ने भारतको दृष्टिकोण किन बदलिएन भन्ने बारेमा विस्तृत चर्चा नेपाल च्याप्टरमा गरिएको छ । बजार, सुरक्षा र जलस्रोत भारतको नेपालमा मुख्य चासोका रुपमा रहंदै आएको छ । यसका लागि भारत नेपालको ‘सान्ताक्लाज’ भएको सन्देश प्रवाह गरिराख्न भारतको नेपाल नीतिको मुख्य अंग हो । यस अतिरिक्त दरवार हत्याकाण्ड पछाडिका कारणहरुको विश्लेषणसमेत पुस्तकमा रहेको छ ।
पुस्तकको इन्डिया च्याप्टरमा नक्सलाइट आन्दोलन, गोर्खाल्याण्ड आन्दोलन, इन्दिरा गान्धीको हत्या, मोदी लहर आदि घटनाक्रमहरु समेटिएका छन् ।
पाकिस्तान च्याप्टरमा भारत पाकिस्तान सम्बन्ध र यसका पछाडि शत्रुता कारणहरुमाथि प्रकाश पारिएको छ । भारत र पाकिस्तानबीच कश्मीरलाई लिएर भएको युद्धबारेमा पुस्तकमा चर्चा गरिएको छ । साथै जियाउल हक देखि परवेज मुसर्रफसम्मको सैन्य कू, बेनजिर भुट्टोको हत्या आदिबारे प्रकाश पारिएको छ ।
बंगलादेश कसरी निर्माण भयो त्यस्मा भारतको भूमिका कस्तो रह्यो र अब भारत बांग्लादेश सम्बन्ध किन सुमधुर छैन भन्ने विश्लेषण बंगलादेश अध्यायमा गरिएको छ ।
भुटान दक्षिण एसियामा भारतको अन्तिम मित्र हो भन्ने विषय र भुटानी शरणार्थीहरुको दुखद कथा र भारतको भूमिकाका बारेमा भुटान च्याप्टरमा प्रकाश पारिएको छ ।
चीनमा देंग शियाओ पिङको उदय, तियानम्यान चोकको विद्यार्थी आन्दोलन लगायतका विषयवस्तुहरु चीन च्याप्टरमा समेटिएका छन् । पुस्तक दुई सय जति सन्दर्भ सामग्रीहरुमा आधारित छ । अन्तर्राष्टिय सम्बन्ध विशेषतः सार्क मुलुक र चीनको राजनीतिमा रुचि राख्ने पाठकहरुका लागि लक्ष्मण पन्तलिखित पुस्तक सान्दर्भिक र महत्वपूर्ण छ ।
त्यसका अतिरिक्त यो पुस्तक राजनीतिशास्त्र र समाजविज्ञानका विद्यार्थी, शिक्षक र आम पाठकहरुका लागिसमेत उपयोगी रहेको छ । सरल अंग्रेजी भाषामा लेखिएको पुस्तकमा ५३९ पृष्ठहरु छन् । पुस्तकको मूल्य ७९९रहेको छ ।
