वर्तमानमा जिउनुको नाम नै धर्म हो

काठमाडौँ । अहंकार विगतमा र भविष्यमा रहन्छ । वर्तमानमा उसको मृत्यु हुन्छ । वर्तमान अहंकारको मृत्यु हो । जहाँ अहंकार हुँदैन, त्यहाँ जे हुन्छ त्यही हुन्छ । अनि मन साह्रै अचम्मित हुन्छ । जसले परमात्माको अनुभूति लिन्छ ऊ चकित, अचम्मित र निःशब्द हुन्छ, जसले त्याग्न सक्छ ऊ चकित हुन्छ । किनकी कर गरेर जे हासिल हुँदैन त्यो छोडेर हुन्छ । आफूले गर्न नसक्ने कुरा जब हामी सक्दैनौ र थाकेर लाचार भएर हामी जब परमात्माको चरणमा पछौँ, त्यो तत्कालै हुन्छ ।
कतिपय कुराहरु गरेपछि हुन्छ । ती सबै सानासाना कुराहरु हुन् । हाम्रा लागि काम गर्ने नै अत्यन्त सानो छ । हाम्रा हातहरु कति ठूला छन् र ? हो बालुवा भर्नुपर्यो भने यही हातबाट भर्न सकिन्छ । ढुङ्गा, पत्थर उठाउनुपर्यो भने उठाउन सकिन्छ । तारा/चन्द्रमा त उठाउन सकिन्न । हातको सामथ्र्य कति छ ? यी हातमा सागर त भर्न सकिन्न । अनि परमात्मा सागर हुनुहुन्छ, परमात्मा विस्तारित हुनुहुन्छ । त्यसैले हामी उहाँलाई ‘ब्रह्म’ भन्छौँ । ब्रह्मको अर्थ जो फैलिन्छ ।
तिमीले थाहा पाएपछि छक्क पर्नेछौ कि आधुनिक भौतिक विज्ञानले भर्खरै ब्रह्माण्ड हरेक दिन विस्तार भइरहेको सिद्धान्त पत्ता लगाएको छ । यो जुन संसार फैलिरहेको छ, यो संसार विस्तार हुँदैछ । यो जस्ताको तस्तै छैन, यो फैलिरहेको छ । यो अत्यन्त छिटो फैलिरहेको छ, यो केवल फैलिन जारी छ । यी तारा/चन्द्रमा हरेक दिन तिमीबाट टाढा जाँदैछन्– धेरै तीव्र वेगमा । प्रकाशको गतिमा आफ्नो अस्तित्व विस्तार गरिरहेको छ ।
प्रकाशको गति धेरै छ । एक सेकेण्डमा एक लाख ८६ हजार माइल । राति जुन तारा तिमीले हेरिरहेका छौ, त्यो एक सेकेण्डमा तिमीदेखि एक लाख ८६ हजार माइल टाढा हुँदै गइरहेको छ । उसको अत्यधिक गतिका कारण नै तिमीलाई झिलमिलाहट महसुस हुन्छ । तारा जुन झिलमिलाहट महसुस हुन्छ त्यो के कारणले भने ऊ तीव्र वेगले भागिरहेको छ । रोकिएको पनि छैन । रोकिएको भए त झिलमिलाहट हुँदैनथियो । सारा अस्तित्व विस्तार भइरहेको छ ।
यो भर्खरै भौतिकशास्त्रीहरुले पत्ता लगाएका हुन् । तर भारत वर्षमा हामीले करिब १० हजार वर्षदेखि परमात्मालाई नाम दिएका छौँ– बह्म । यदि ब्रह्मको ठिकठाकरुपमा अङ्ग्रेजीमा अनुवाद गर्ने हो भने यो एक्सपान्सन (Expansion) हुन्छ जुन फैलिरहेको छ । ब्रह्मबाटै शब्द बनेको हो– विस्तार, विस्तीर्ण र वृहत् । जे ठूलो भइरहेको छ त्यो ब्रह्म । यो जगत्लाई हामी ब्रह्माण्ड भन्छौँ । यो त्यसको प्रकट रुप हो । यो विराटलाई हामी मानिसले साना साना मुठ्ठीहरुमा भर्न सक्छौ ? ब्रह्म त मुठ्ठी खोलेर पाइन्छ, मुठ्ठी बन्द गरेर पाइँदैन । अनि मुठ्ठी खोल्नुको अर्थ हो समर्पण ।
जसले आफ्नो इच्छामा त्याग्छ ऊ आश्चर्यचकित हुन्छ । एउटा घर छोडियो भने सम्पूर्ण घर आफ्नो बन्छन् । एउटा आँगन छोडियो भने सारा आकाश आफ्नो हुन्छ । एक थोपा पानी छोड्यो भने सारा सागर आफ्नो हुन्छ । अनि सबैभन्दा आश्चर्य यो हो कि अतित हराएको छ, भविष्य हराउँछ, वर्तमानमा स्थिरता हुन्छ । भक्तको यस्तै दशा हुन्छ जुन ऊ चाहन्छ । भक्त शुद्ध वर्तमानमा रहन्छ । उसको न कुनै पाप छ न कुनै पुण्य । यो महान कुरा हो । यो दोहोरो कुरा हो । यो सबै भेदहरुको अतिक्रमण हो । यो अवस्थामा वर्तमान क्षण नै सबै कुरा हो– त्यहाँ कुनै पश्चाताप छैन, कुनै पुण्यको आशङ्का छैन ।
हेर, चन्द्रमा र ताराहरु जीवित छन् । अहिले पनि फूल फुलिरहेका छन् । नदीहरु अझै बगिरहेका छन् । सागर अहिले पनि लहरहरुले भरिएका छन् । वृक्षहरुबाट अझै हावा गुज्रिरहेको छ । न वृक्षलाई हिजोको सम्झना छ न भोलिको चिन्ता छ । न तारा/चन्द्रमालाई हिजोको बारेमा थाहा थियो न भोलिका बारेमा थाहा हुनेछ । तिमी पनि यसरी नै जिउन सक्छौ र यसरी जिउनुको नाम नै धर्म हो, ध्यान हो ।
क्षणभरमा तिमीलाई समर्पण लिएर आउँछ । चिन्ता गयो, स्मृति गयो, कल्पना गयो । अचानक तिमी आफैँलाई पाउनेछौ– अहिले यहाँ, अहिले यहाँ परमात्मा हुनुहुन्छ र अहिले यहाँ अस्तित्व छ ।
साभार : ओशोधारा