काठमाडौं । नेकपा एमालेबाट ३३ महिनाअघि विभाजित भएर बनेको नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टी महाधिवेशनमा होमिएको छ । महाधिवेशनको मुखमा आएर एकीकृत समाजवादीले असन्तुष्टि मिलाउन पदाधिकारी र केन्द्रीय कमिटीको संख्या बढाउने निर्णय गरेको छ ।
एकीकृत समाजवादीको दशौं महाधिवेशनले २९९ सदस्यीय कमिटी कमिटी बनाउने छ । जुन यसअघिको भन्दा एक सयले बढी हो । गत माघमा बसेको केन्द्रीय परिषद् बैठकले केन्द्रीय कमिटीको आकार १९९ मा सीमित गर्ने निर्णय गरेको थियो ।
महाधिवेशनको मुखमा आएर केन्द्रीय कमिटी र पदाधिकारीको संख्या थप्ने निर्णयमा नेताहरुको व्यक्तिगत स्वार्थले काम गरेको देखिएको छ । यसले महाधिवेशनबाट सर्वसम्मत नेतृत्व चयनको वातावरण झन् कमजोर भएको छ ।
नेकपा एकीकृत समाजवादीको नेतृत्वका लागि वर्तमान अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल र महासचिव घनश्याम भुसालबीच प्रतिस्पर्धा हुने भएको छ । नेपाल र भुसालकै स्वार्थका कारण केन्द्रीय कमिटीको संख्या बढाइएको हो ।
नयाँ नेतृत्व चयनबारे पार्टीभित्र दुई लाईन संघर्ष बलियो हुँदै गएको छ । अहिलेका पदाधिकारी र नेतामध्ये धेरैलाई आफ्नो समूहमा व्यवस्थापन गर्न धेरै पद चाहिएको हो । दुवै समूहको स्वार्थ मिलेर यो विषय सहज रुपमा अघि बढेको हो ।
नेतृत्वका लागि अहिले दुई वटा समूहले तयारी तीव्र पारेका छन् । अध्यक्ष नेपाल र महासचिव भुसाल दिनदिनै आफ्नो समूहको भेला गरेर रणनीति तयार पारिरहेका छन् । यी दुई समूह पछि हट्न नसक्ने अवस्थामा छन् । यसको दबाब भने अध्यक्ष नेपाललाई बढी छ ।
नेकपा एमालेबाट विभाजित भइ गठन गरेको नयाँ पार्टीमा थोरै समय नेतृत्व गर्ने वित्तिकै आफूलाई अवसरबाट बञ्चित गर्न खोजिएकोमा नेता नेपाल असन्तुष्ट छन् । उनले अझै एक कार्यकाल पार्टीको नेतृत्व गर्ने आकांक्षा राखेका छन् । तर पनि अहिलेसम्म उनले उम्मेदवारी भने घोषणा गरेका छैनन् ।
तर माधवलाई जसरी पनि रोक्न पूर्वप्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल लागेका छन् । पार्टी गठनको सुरुदेखि नै उनले अध्यक्ष नेपालसँग फरक मत राख्दै आएका थिए । सैद्धान्तिक–वैचारिक रुपमा फरक मत राख्ने खनालले आफू पक्षधरहरुको पंक्ति संगठनात्मक रुपमा पनि तयार पारेका थिए । तिनै संगठनात्मक शक्तिका साथ खनाल मैदानमा उत्रिएका छन् ।
त्यसो त पाँच दशक पुराना प्रतिस्पर्धी झलनाथ खनालको चुनौती माधव नेपालका निम्ति अनपेक्षित होइन । तर नेपालको तुलनामा खनालको शक्ति कमजोर रहेको विश्लेषण पार्टीभित्रैबाट हुँदै आएको छ । यो अवस्था बुझेका खनालले घनश्याम भुसाललाई समर्थन गर्ने सोचाइसमेत राखेका छन् । दुई नेताबीच भएको छलफल सकारात्मक भएको बताइएको छ । यद्यपी यसबारे खनालले अहिले स्वीकार गरिसकेका छैनन् । तर खनाल निकटस्थहरु खुलेरै भुसाललाई अध्यक्ष बनाउन लागिसकेका छन् ।
भुसालको दाउ सकेसम्म सर्वसम्मत अध्यक्ष बन्ने हो । उनी सर्वसम्मत हुन नसके प्रतिस्पर्धाबाट पछि हट्न नसक्ने अवस्थामा छन् । तर सर्वसम्मत हुन माधवकुमार नेपाल आफैं लागिपरेका छन् । यसको अर्थ एकीकृत समाजवादीको यो महाधिवेशनमा माधव नेपाल र घनश्याम भुसालबीत प्रतिस्पर्धा हुने निश्चित ।
त्यसो त दुई वर्ष अगाडि २०७८ मंसिरमै एमालेको अध्यक्ष पदमा केपी शर्मा ओलीविरुद्ध भीम रावलले प्रतिस्पर्धा गरेर दोस्रो पुस्ताको चुनौती सुरु गरेका थिए । तर त्यो महाधिवेशनमा नेतृत्व परिवर्तन गर्नेगरी चुनौती दिन सक्ने अवस्थामा रावल थिएनन् । ओलीको लगभग एकलौटी चल्ने एमालेमा रावलको उम्मेदवारीले महाधिवेशनलाई मतदानसम्म लगेको थियो ।
एमालेको त्यो महाधिवेशनमा घनश्याम भूसाल पनि रावलसँगै ओलीविरुद्ध भिडिरहेका थिए । पार्टी फुटेर एकीकृत समाजवादी बन्दा १० बुँदे सहमति गरी एमालेमै बसेका भूसाल पार्टी उपाध्यक्षमा प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । तर रावल, भूसाल सहित ओलीको चाहना विपरीत उम्मेदवारी दिएका कोही पनि नेताले चुनाव जितेनन् । बरु उल्टै २०७९ मंसिरको चुनावमा ओलीको निशानामा परे । अहिले पनि एकीकृत समाजवादीमा प्रतिस्पर्धा गर्दा पराजित भए भुसाललाई अप्ठ्यारो नहोला भन्न सकिँदैन ।
भुसालविरुद्ध माहोल बनाउन नेपाल पक्षले प्रचार सुरु गरिसकेको छ । एमालेमा हुँदा पनि पार्टीमा मिल्न नसकेका भुसालले अहिले एकीकृत समाजवादीमा आउँदा पनि त्यस्तै स्वभाव देखाएको टिप्पणी पार्टीभित्रै हुँदै आएको छ । उनी वैचारिक नेता भएकाले अध्यक्ष भएर पार्टी परिचालन गर्न नसक्ने टिप्पणी नेपाल निकट नेताको छ ।
यसैगरी भुसाल समूहले माधवकुमार नेपालले १५ वर्षसम्म नेकपा एमालेको नेतृत्व गरेको तर पार्टीमा खासै सुधार ल्याउन नसकेको भन्दै अब उहाँलाई बिदाइ गर्नुपर्ने बताइरहेको छ । एमालेको गत महाधिवेशनमा पराजित भएपछि पार्टी विभाजन गराएको आरोप पनि नेता नेपालले खेप्नुपरेको छ ।
नेकपा एसले महाधिवेशनमा प्यानल बनाएर प्रतिस्पर्धामा नजाने भनेको छ । तर आन्तरिक तयारी भने दुवै पक्षको प्यानल नै बनाउने छ । माधवकुमार नेपालले महासचिवमा राजेन्द्र पाण्डेलाई अगाडि सार्ने तयारी गरिरहँदा घनश्याम भुसालले प्रकाश ज्वालालाई उम्मेदवार बनाउने तयारी गरेका छन् । यसले पनि नेकपा एसको महाधिवेशन रोचक हुने देखिँदै गएको छ ।
