नैरोबी । अक्सफाम इन्टरनेशनलले सोमबार जारी गरेको नयाँ प्रतिवेदनअनुसार कोरोनाभाइरस महामारीको समयमा १० धनी व्यक्तिको सम्पत्ति दोब्बर भएको छ भने प्रत्येक दिन कम्तिमा २१ हजार तीन सय व्यक्तिको मृत्यु भएको छ । यसले असमानतालाई बढाएको छ ।
अक्सफामको ‘असमानता हत्या’ प्रतिवेदनमा अत्यधिक असमानताको वर्तमान वैश्विक स्थिति विश्वका सबैभन्दा गरिब मानिसहरु र राष्ट्रहरुको विरुद्ध ‘आर्थिक हिंसा’ को एक रुप भएको चेतावनी दिँदै भनिएको छ, “हामी अभूतपूर्व चिन्ताका साथ सन् २०२२ मा प्रवेश गरेका छौँ ।”
प्रतिवेदनमा भनिएको छ, “यो गहिरो असमान विश्वमा संरचनात्मक, प्रणालीगत नीति र राजनीतिक छनौटहरू धनी र सबैभन्दा शक्तिशालीको पक्षमा झुन्डिएका छन् जसले गर्दा विश्वभरका बहुसङ्ख्यक आम जनतालाई नोक्सान पुर्याउँछ ।” प्रतिवेदनले एउटा प्रमुख उदाहरणका रुपमा कोभिड–१९ खोपको विभाजनलाई प्रकाश पारेको छ ।
“यदि तिनीहरूसँग खोप भएको भए लाखौँ मानिस आज पनि बाँच्ने थिए, तर तिनीहरू मरेका छन्, अवसरबाट बञ्चित भएर । जबकि ठूला औषधि निगमहरूले यी प्रविधिहरूमा एकाधिकार नियन्त्रण जारी राखेका छन्”, अक्सफामले भनेको छ ।
प्रतिवेदनले अफ्रिका, ल्याटिन अमेरिका र क्यारेबियन संयुक्त राष्ट्रका एक अर्ब महिला तथा केटीहरूभन्दा २५२ पुरुषसँग बढी सम्पत्ति रहेको अनुमान गरेको छ। साथै विश्वका सबैभन्दा धनी व्यक्तिहरू मध्ये १० जनासँग सबैभन्दा कम धनी तीन अर्ब १० करोड मानिसभन्दा बढी सम्पत्ति छ।
यसबाहेक महामारीको समयमा धनीहरू धेरै धनी भए पनि ९९ प्रतिशत मानवताको आम्दानी नोक्सान भएको छ ।
अक्सफामको प्रतिवेदन सामान्यतया स्विट्जरल्याण्डको डाभोसमा हुने विश्व आर्थिक मञ्च (डब्लुइएफ) को वार्षिक बैठकअघि सार्वजनिक गरिन्छ तर विश्वका धनी र शक्तिशालीहरुको भेला यस वर्ष महामारीका कारण स्थगित भएको छ ।
गत हप्ता डब्लुइएफले आफ्नो ग्लोबल रिस्क रिपोर्ट २०२२ जारी गर्दै धेरैजसो खोपको रोलआउटमा भरपरेको कोरोना भाइरसको एकतर्फी आर्थिक सुधारले राष्ट्रहरुबीचको विभाजनलाई गहिरो बनाएको चेतावनी दिएको थियो ।
महामारीले अझ खराब बनाएको अवस्थामा बढ्दो असमानता, थप तनाव, असन्तुष्टि, जलवायु परिवर्तन, आर्थिक असमानता र सामाजिक अस्थिरताप्रति राष्ट्रहरुको कदमलाई थप जटिल बनाउने निश्चित रहेको डब्लुइएफले जनाएको छ ।
के गल्ती भयो ?
संयुक्त राष्ट्रसङ्घ र सरकारहरूले गरिबी निवारण गर्न तथा प्रविधि र शिक्षामा पहुँचलाई अझ समानरूपमा वितरण गर्न विगत केही दशकमा प्रयास गरे पनि विश्व दशकौँदेखि गम्भीर असमानतातर्फ उन्मुख छ।
“यो विभाजन दासत्व र उपनिवेशवादसहित नस्लवादको ऐतिहासिक विरासतहरुसँग प्रत्यक्षरुपमा जोडिएको छ”, अक्सफामले प्रतिवेदनमा भनेको छ ।
सन् १९९५ देखि विश्वका शीर्ष एक प्रतिशतले तल्लो ५० प्रतिशतभन्दा झण्डै २० गुणा बढी विश्वव्यापी सम्पत्ति कब्जा गरेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। महामारीले यो अवस्थालाई धेरै नराम्रो बनाएको छ।
सन् २०२० को कोभिड–१९ को झटकाले अर्थतन्त्रहरुलाई उकास्न मद्दत गर्नका लागि डिजाइन गरिएको कम ब्याजदरहरु र सरकारी प्रोत्साहनले पनि सेयरहरु र सम्पत्तिहरुका लागि मूल्यलाई बढाएको छ जसले धनी अझ धनी भएका छन् ।
“अर्थतन्त्र बचाउन केन्द्रीय बैंकहरूले वित्तीय बजारमा खन्याएको खर्बौं रकमले अर्बपतिहरूको सम्पत्तिमा विस्फोट गराएको छ, यो इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो वृद्धि हो । जबकि महामारीले सामान्य मानिसलाई गरिब बनाएको छ, यस्तो कहिल्यै भएको थिएन”, अक्सफामका कार्यकारी निर्देशक गैब्रिएला बुचरले अल जजिरालाई भन्नुभयो ।
धनको असमानताले मानिसलाई मात्र हानि गर्दैन। यसले ग्रहलाई पनि पीडा दिन्छ। अक्सफामका अनुसार सबैभन्दा धनी अर्बपतिमध्ये २० जनाले अर्बभन्दा गरीब मानिसको तुलनामा आठ हजार गुणा बढी कार्बन उत्सर्जन गरिरहेको अनुमान गरिएको छ।
प्रतिवेदनअनुसार धनी देशहरूमा बस्ने मानिसहरूको तुलनामा कम र मध्यम आय भएका देशहरूमा बस्ने मानिसहरूको कोभिड–१९ सङ्क्रमणबाट मृत्यु हुने सम्भावना दोब्बर हुन्छ।
अक्सफामले केही देशमा सबैभन्दा गरिब मानिस कोभिड–१९ बाट मर्ने सम्भावना झण्डै चार गुणा बढी भएको बताएको छ ।
“धेरैले आफ्नो जागिर गुमाएका छन् र लाखौँले आफ्नो ज्यान गुमाएका छन्। महिला, जातीय समूह र ग्लोबल साउथका नागरिकहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित छन्”, बुचरले भन्नुभयो ।
अक्सफामले सरकारहरुसँग अधिक समान विश्वको स्थापना गरेर मौलिकरुपमा पाठ्यक्रम परिवर्तन गर्ने र ‘आर्थिक हिंसा’ लाई जरैदेखि उखेल्ने शक्ति भएको बताएको छ ।
प्रतिवेदनअनुसार एउटा राम्रो सुरुआतका रुपमा १० सबैभन्दा धनी मानिससँग कोभिड–१९ आम्दानीमा एकमुष्ट अप्रत्याशित कर लगाउनुपर्छ जसले ८१२ अर्ब डलर उत्पन्न गर्नेछ ।
“हामीले नयाँ सम्पत्ति र पूँजी करका साथ यो अविश्वसनीय अर्बपति बोनान्जालाई फिर्ता गर्न आवश्यक छ। यो सरल र सामान्य ज्ञान हो, अति धनीहरूलाई कर लगाउनुहोस् र पैसा नर्स, अस्पताल र खोपहरूमा खर्च गर्नुहोस्”, बुचरले भन्नुभयो ।
