१४ आश्विन २०८१, सोमबार
,
तपाईं के खोज्दै हुनुहुन्छ ?

घडीको आविष्कार हुनु अघि मानिसले कसरी समय पत्ता लगाउँथे ?



सांकेतिक तस्बिर
अ+ अ-

एजेन्सी । घडीलाई संसारको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण आविष्कार मानिन्छ । आज हामी हरेक दिन समयमा नजर राख्छौं । यद्यपि, के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ कि मानिसहरूले घडी नभएको बेला कसरी समयको ख्याल राख्छन् ?

हालै सामाजिक सञ्जाल क्वोरामा एक प्रयोगकर्ताले यो प्रश्न सोधे, ‘जसले पहिलो पटक घडी बनायो, उसले कसरी र कहाँ समय समायोजन गर्यो ?’ अर्का प्रयोगकर्ताले यसको जवाफ दिने जिम्मेवारी लिए र घडीभन्दा पहिले मानिसले सूर्यको सहायताले समय पत्ता लगाउने गरेको बताए ।

अर्को प्रयोगकर्ताले पनि सूर्यलाई समय मापन गर्न प्रयोग गरिएको पुष्टि गरे । रिपोर्टहरूका अनुसार, समय नाप्न प्रयोग गरिने सबैभन्दा प्रारम्भिक ज्ञात उपकरणहरू इजिप्ट र मेसोपोटामियामा लगभग ३५०० इसापूर्वमा फेला परेका थिए । यी प्रारम्भिक घडीहरू सनडियल र एक ठाडो वस्तुले बनेको थियो जसलाई ग्नोमोन भनिन्छ ।

समय ग्नोमोनको छायाको माध्यमबाट मापन गरिएको थियो, जसको निश्चित डिग्री सटीकता थियो । जब सूर्यास्त हुन्छ, मानिसहरूले रातको समय ट्र्याक राख्न अन्य तरिकाहरू प्रयोग गर्थे । तिनीहरूमध्ये एउटा विधि ‘मीरखेत’ नामक यन्त्र प्रयोग गर्नु थियो । मीरखेत दुई स्ट्रिपहरूबाट बनेको थियो, जसलाई ध्रुव तारासँग मिल्ने कोणमा राखिएको थियो । ध्रुव ताराको स्थिति प्रयोग गरेर, यसले नक्षत्रहरू र अन्य ताराहरूको गतिलाई ट्र्याक गर्यो ।

घडी र घण्टाको संसारमा पिटर हेनलिनको नाम जादुगरको जस्तै छ । उनलाई आधुनिक घडीहरूको ‘पिता’ मानिन्छ । उनी जर्मनीको न्युरेम्बर्ग सहरका एक दक्ष घडी निर्माता थिए ।१४८५ मा जन्मिएका हेनलेनको प्रारम्भिक जीवनको बारेमा धेरै थाहा नभए पनि इतिहासले उनलाई सन् १५०४ मा भएको घटनामा फर्काउँछ ।

त्यही वर्ष सेप्टेम्बर ७ मा भएको झगडामा उनका एक साथीको मृत्यु भएको थियो । ऐतिहासिक अभिलेखहरूले देखाउँछ कि उनले १५१० मा पहिलो घडी आविष्कार गरे र १५४१ सम्म उनी युरोपभर प्रसिद्ध भएका थिए । उनले सानो घडी मात्र बनाएनन्, लिच्तेनाउ दरबारको लागि ठूलो घडी टावर पनि बनाए ।