काठमाडौँ । दक्षिण भारतीय फिल्म ‘आदिपुरुष’ भारतमा मात्रै नभई नेपालमा पनि चर्चाको विषय बन्यो । फिल्मको संवादमा आपत्ति जनाउँदै काठमाडौँ महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाहले कुनै पनि हिन्दी फिल्म काठमाडौंमा चल्न नदिने अडान लिएपछि फिल्मलाई लिएर थुप्रै विरोध तथा मेयर शाहको समर्थन पनि भयो ।
यद्यपि, अदालतले बालेनलाई भारतीय फिल्म नरोक्न आदेश दियो । अदालतको आदेशप्रति असन्तुष्ट रहेका बालेनले राष्ट्रियताको सवालमा अदालतलाई समेत नमान्ने अडान लिए ।
यही फिल्मको विषयलाई लिएर भारतीय सञ्चारमाध्यम दैनिक भाष्करले मेयर शाहको अन्तर्वार्ता प्रकाशन गरेको छ । बालेनले नेपाल बाहिर कुनै पनि मिडिया हाउसलाई दिएको यो पहिलो अन्तर्वार्ता हो ।
बालेनले बलिउडले यसअघि पनि नेपालबारे आपत्तिजनक कुरा देखाइसकेको बताए । यति मात्र होइन, उनले पाकिस्तानलाई समेत बदनाम गरेका छन् ।
यस्तो छ अन्तर्वार्ताको पूर्णपाठः
दैनिक भास्करः के भयो कि हिन्दी चलचित्र प्रतिबन्ध लगाउनु पर्यो, तपाई मेयर हुनुहुन्छ, तपाईसँग त्यो निर्णय लिने शक्ति पनि छैन ?
बालेनः यो प्रश्न मलाई सहि लाग्दैन । म कसरी मेरो अधिकार क्षेत्र बाहिर गएँ, तपाईं पहिले मलाई भन्नुहोस् ।
दैनिक भास्करः नेपालको संविधान अनुसार कुनै पनि चलचित्र प्रतिबन्ध लगाउने अधिकार स्थानीय निकायलाई नभएकोले यो प्रश्न उठेको हो । यसका लागि सेन्सर बोर्ड छ । कसरी प्रतिबन्ध लगाइयो ?
बालेनः हामीले नेपालभर फिल्म रोकेका छैनौं । हामीले देशैभर कुनै पनि फिल्मलाई रोक्न सक्दैनौं, तर हाम्रो स्थानीय सरकारको मातहतमा आउने हलमा कस्तो फिल्म देखाउने, के देखाउनु उचित हो भन्ने निर्णय गर्न सक्छौं ।
दैनिक भास्करः महानगरपालिकाको काम सहरको व्यवस्थापन हेर्ने र कर उठाउने हो । चलचित्र प्रतिबन्ध लगाउने निर्णय किन गर्नुभयो ?
बालेनः संविधानको धारा ४८ मा नागरिकका कर्तव्यहरू लेखिएको छ । देशको पहिचान, स्वाधीनता र इतिहास जोगाउनु हरेक नागरिकको दायित्व हो, यो मेयरको मात्रै कर्तव्य होइन ।
आदिपुरुष रामायणमा आधारित आधिकारिक फिल्म हो । यो संसारभर चलिरहेको छ । यति ठूलो जनसङ्ख्यालाई असर गर्ने फिल्ममा अर्को देशकी विभूती सीता भारतकी भएको बताइएको छ । यो नेपालको मात्रै विरोधको विषय होइन ।
यो फिल्म संसारमा जहाँ–जहाँ चलिरहेको छ, प्रतिबन्ध लगाउनुपर्छ । नेपालमा म मेयरका हिसाबले बोल्दै छु । यसतर्फ हाम्रो सरकार, संस्कृति मन्त्रालय र सञ्चार मन्त्रालयले ध्यान दिनुपर्छ । नेपालमा मात्रै सेन्सर चलाउनुको कुनै अर्थ छैन । यसले पटक्कै फरक पार्दैन । यसरी सोच्नुहोस्, बलिउड फिल्ममा पाकिस्तानमा गोली मात्र चल्छ, बम मात्रै विस्फोट हुन्छ । त्यो देखेर श्रीलंका र नेपालका नागरिक पाकिस्तान जान डराउँछन् । पाकिस्तानमा आतंकवादीहरू मात्रै बस्छन् भन्ने मानिसहरूलाई लाग्छ । फिल्मले मात्र यस्ता धारणाहरु बनाउँछ ।
चलचित्रहरू यति शक्तिशाली हुन्छन् कि यसले मानिसहरूको सोच परिवर्तन गर्न सक्छ । यदि कुनै फिल्मले सीतालाई भारतीय भनेर वर्णन गर्छ भने, मानिसहरूले यसलाई सामान्य रूपमा लिन थाल्छन् । नेपाली नागरिकको हिसाबले यसको विरोध गर्नुपर्छ ।
हाम्रो देशमा बिकिरहेकाले सबै हिन्दी फिल्मको विरोध भयो । नेपालमा भारतको व्यापार छ । यो सहि होइन भन्न सक्ने क्षमता यहाँका नागरिकमा हुनुपर्छ । हामीले भारतको हितको लागि हामी आफ्नो स्वाधीनता त्याग्नु ? यो हुन सक्दैन । भारतमा पनि सेन्सर बोर्ड छ । उसले पनि यस्ता कुरा बन्द गर्नुपर्छ ।
भारत सरकारले यसलाई रोक्दैन भने, हामीले यस्ता कुराहरू बन्द गर्नुपर्छ । व्यापार आफ्नो ठाउँमा छ, तर त्यसका कारण हामीले नेपालको स्वतन्त्रतामा सम्झौता गर्न सक्दैनौं । यसअघि पनि यस्तो भएको थियो । चाँदनी चोक टु चाइना फिल्ममा बुद्धका बारेमा गलत कुराहरु भनिएको थियो । अनिल कपूरको फिल्म घरवाली–बाहरवाली थियो । त्यसमा पनि गलत देखियो । त्यसपछि पनि चलचित्र प्रतिबन्धित भएको थियो । भारत सरकारले आफ्नो सेन्सर बोर्डका जनतालाई यस्तो गल्ती गरे दुई देशबीचको व्यापार र सम्बन्ध बिग्रन सक्छ भन्ने कुरा बुझाउनुपर्छ ।
दैनिक भास्करः जुन संवादका कारण तपाईंले आदिपुरुषलाई प्रतिबन्ध लगाउनुभयो, त्यो फिल्ममा पनि छैन । यसलाई नेपाल सेन्सर बोर्डले हटाएको छ । यस्तो प्रतिबन्ध किन चाहियो ?
बालेनः नेपालमा फिल्म हेर्नेले संवाद हेर्न पाएनन् । यसलाई सेन्सर बोर्डले काटेको थियो । भारतको मूल प्रति यहाँ कसैले देखेका छैनन् । यो कुरा भारतीय पक्षबाट कसैले उठाएनन् । नेपाली जनताले संवाद पनि सुनेका छैनन् त्यसैले नेपाली जनताले कसरी भन्छन् ?
दैनिक भास्करः तपाई लगातार भारत विरोधी बयान दिईरहनुभएको छ, तपाईलाई यसबारे सच्याउनुपर्छ जस्तो लाग्दैन ?
बालेनः होइन, मलाई त्यस्तो लाग्दैन । आदिपुरुषका लेखक मनोज मुन्तासिरले पनि त माफी मागेनन् ।
दैनिक भास्करः एक पटक ऋतिक रोशनको बयानलाई लिएर काठमाडौंमा हिंसा भयो । धेरैले ज्यान गुमाए । पछि थाहा भयो कि ऋतिक रोशनले त्यस्तो कुनै बयान दिएका छैनन् । यस्ता विषयमा बोल्दा संवेदनशील हुनुपर्छ जस्तो लाग्दैन ?
बालेनः मैले निराधार कुरा गर्थें भने सोच्नुपर्ने हुन्छ । यो कुरा चलचित्र लेखकले पुष्टी गरेका छन् । यदि त्यो दृश्यमा यस्तो केही थिएन भने सेन्सर बोर्डले किन काटे ? यस्तो अवस्थामा मेरो भनाइको आधार छ । यसो भन्नुको अर्थ भारत विरोधी हुनु होइन । यो भारतीय जनताको विरुद्धमा हुनु पनि होइन । यसलाई ऋतिक रोशनको मामलासँग जोड्न सकिँदैन किनभने त्यसबेला हामी पूरै भारतको विरुद्धमा थियौं ।
दैनिक भास्करः पाटन उच्च अदालतले भारतीय चलचित्रमाथिको प्रतिबन्ध फुकुवा गर्न आदेश दिएपछि तपाईले न्यायपालिका र नेपाल सरकार भारतको गुलाम भएको लेख्नुभयो । के तपाईं आफूलाई तिनीहरू भन्दा माथि ठान्नुहुन्छ ?
बालेनः म आफूलाई त्यो स्तरको राजनीतिज्ञ होइन, नागरिक ठान्दछु ।
दैनिक भास्करः कुनै नागरिकले यसरी अदालतलाई चुनौती दिन सक्छ ?
बालेनः मैले चुनौती दिएको छैन । सजाय भोग्न तयार छु भनेर मैले भनेको छु । यसको मतलब म अदालतमा विश्वास गर्दिनँ भन्ने होइन । जब देश, स्वतन्त्रता र इतिहासको कुरा आउँछ, म त्यसको विरुद्धमा सहमत हुन्न ।
दैनिक भास्करः नेपाल–भारत सम्बन्धको बारेमा तपाईलाई के लाग्छ ?
बालेनः म पनि नेपाल र भारतबीच राम्रो सम्बन्ध चाहन्छु । नेपालमा पर्यटनको प्रशस्त सम्भावना छ । यहाँ भारत र चीनका पर्यटक आए भने पुग्छ । युरोपबाट पर्यटक नआए पनि राम्रो हुनेछ । त्यसैले सांस्कृतिक–धार्मिक र पर्यटनका हिसाबले सुमधुर सम्बन्ध आवश्यक छ ।
दैनिक भास्करः भारतीय संसदमा नक्साको जवाफमा तपाईले आफ्नो कार्यालयमा ग्रेटर नेपालको नक्सा राख्नुभयो । भारतले केही गरेपछि तुरुन्तै किन प्रतिक्रिया दिनुहुन्छ ?
बालेनः भारतले संसदमा राखेको नक्सालाई सांस्कृतिक नक्साको रुपमा व्याख्या गरिएको छ । हामीले बृहत्तर नेपालको नक्सालाई पनि ऐतिहासिक बताएर राखेका हौं ।
दैनिक भास्करः काठमाडौंमा हिन्दी चलचित्र प्रतिबन्धित छन् । नेपालका हिन्दी चलचित्र उद्योगीलाई प्रतिबन्ध फिर्ता लिने आश्वासन दिनुहुन्छ ?
बालेनः अदालतले प्रतिबन्ध हटाएको छ । म भन्न चाहन्छु कि नेपाल सरकारले भारत सरकार र यसको सेन्सर बोर्डलाई कुनै पनि देशको इतिहासलाई तोडमोड गर्न नदिन भन्नुपर्छ ।
