भक्तपुर । गएको असोज ७ गते आइतबार । भक्तपुरका वासिन्दाको तर्फबाट पुर्व श्री ५ ज्ञानेन्द्र आइतबार अपरान्ह २ घण्टाको लागि भक्तपुरमा आउने सूचना सार्वजनिक भयो ।
२४० वर्ष लामो इतिहास बोकेको ‘राजतन्त्रको अन्त्य गरिएको’ भनेर मुलुकलाई लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा गरेको १५ वर्षपछि ज्ञानेन्द्र भक्तपुरवासीको निम्तामा भक्तपुरमा जानुभएको थियो । त्यसो त यसवीचमा उहाँ धार्मिक कार्यमा सहभागी हुन एक दुईपल्ट भक्तपुर र नगरकोटमा पनि गईसक्नुभएको छ । तर नागरिकहरुको निम्तामा उहाँ भक्तपुर जानुभएको यो नै पहिलो र विशाल स्वागतसहितको कार्यक्रम हो ।
स्थानीय समाजसेवी अनन्तप्रसाद धौभडेलको अध्यक्षतामा गठित नागरिक स्वागत समितिले जिल्लावासीहरुलाई सामाजिक सञ्जालबाट र स्थानीय पत्रपत्रिकाबाट असोज ७ गते भक्तपुर दरवार क्षेत्रमा उपस्थित हुनको लागि अनुरोध गरेको थियो, ह्विप होइन् ।
पुर्व श्री ५ ज्ञानेन्द्र आउँदा बढीमा ५ हजार जनाको उपस्थिति होला भनेर आयोजकले सोचेका थिए । र, त्यहि संख्याको अनुमान गरि प्रशासन र प्रहरीले पनि सुरक्षाको चाँजोपाँजो मिलाएको थियो । तर अचम्म, न त आयोजकले सोचे जस्तो भयो, न प्रहरी प्रशासनले सोचेजस्तो । दरवार स्क्वायर क्षेत्र र पाँचतल्ले मन्दीर प्रांगण टौमढीमा त्यति धेरै भीड कि त भक्तपुरको प्रशिद्ध परम्परागत गाइजात्रामा, कि आठ रात नौ दिनसम्म चल्ने बिस्केट जात्रामा मात्रै हुन्थ्यो । अनि ती दुबै जात्रा हेर्न भक्तपुरका साथै काठमाण्डौ, ललितपुरका साथै अरु जिल्लाबाट आएका र विदेशीहरु पनि हुन्थे ।
तर ज्ञानेन्द्रको सवारीमा जम्मा भएको भीडमा काठमाण्डौ र ललितपुरका जनता जोडिएका थिएनन । ‘देशको लागि राजा नै चाहिन्छ’ भन्ने केही राजावादी अनि ‘पहिला नेपाल, अनि हामी नेपाली’ भन्ने राष्ट्रवादीहरुको साथै राजनैतिक दलदेखि वाक्क दिक्क भएका भक्तपुरका बाँकी हजारौं सर्वसाधारण थिए ।
त्यसो त कुनै बेला ‘राजालाई देश छोड्’ भनेर गाली गर्नेहरु पनि सल्लाघारीको ग्रीनल्याण्ड होटेलमा तिनै ज्ञानेन्द्रको दर्शन भेट गर्न एक घण्टादेखि लामवद्ध भएर उभिएका पनि देखिए । ‘राजा भनेका राजा नै रहेछन नि’—ज्ञानेन्द्रसंग निहुरिएर फोटो खिची बाहिर निस्केकाहरुको भनाई थियो । ‘देशको अवस्था नाजुक भईसक्यो, अब हजुरले नै सम्हाल्नुपरयो’—उहाँलाई भेट्नेहरुको अनुरोध थियो यो ।
नेपाल मजदूर किसान पार्टीका अध्यक्ष नारायण मान बिजुक्छेंलाई नै ‘जुजु’ यानी ‘राजा’ मान्ने हजारौं किसान मजदूरहरु रहेको भक्तपुरको ‘कोर एरिया’ का हजारौं किसान, मजदूर, श्रमिक, महिला, वालवालिका, हस्तकला, काष्ठकला, माटोकला र पर्यटन क्षेत्रमा आवद्ध जनतादेखि भक्तपुरको इतिहास, कला, संस्कृति र सम्पदा संरक्षणमा सम्वद्ध अरु सयौंको संख्यामा पुर्व श्री ५को स्वागतमा थपिएका थिए । महिलाहरु नेवारी संस्कृति अनुसारको पोशाक र गहनामा सजिएका थिए ।
उनीहरु सबैको एउटा हातमा नेपाल राष्ट्रको झण्डा र अर्काे हातमा फूल र फूलको मालाहरु थिए । कसैको हात खाली थिएन । स्वस्फूर्त जनसागर उर्लिएको थियो । त्यहाँ सहभागी भएर ज्ञानेन्द्रको प्रतिक्षा गरिरहेका तिनीहरु आफैं जनसागर देखेर अचिम्मत थिए ।
दरवार क्षेत्रमा अवस्थित तलेजु भवानीको पुजाआजा, दर्शन, टौमढीको भैरवनाथ र सिद्धिलक्ष्मीको दर्शन र सर्वसाधारण जनतासंग प्रत्यक्ष भेट गर्ने उद्धेश्यले २ घण्टाको कार्यक्रमको लागि भक्तपुर पुग्नुभएका पुर्व श्री ५ ज्ञानेन्द्र उपत्यकाकै सानो जिल्ला भक्तपुरमा हजारौंको संख्यामा उर्लेको जनसागर देखेपछि आफ्नो समय बढाएर झण्डै ६ घण्टा बसेर निर्मल निवास फिर्नुभएको थियो । भीड हेर्दा सबै जिल्लावासी सबै नै त्यँहि उर्लिएको जस्तो देखिन्थ्यो ।
‘देशमा गणतन्त्र स्थापना भएको’ भनिएपछि बनेको राष्ट्रप्रमुखको पद सीमित समूहको लागि मात्रै बन्न पुग्यो । स्वतन्त्र र सबैको साझा हुनुपर्ने राष्ट्रप्रमुख (राष्ट्रपति) कोही काँग्रेसका र कोही एमालेका भए । कुनै राजनैतिक दलमा आवद्ध नभएका सर्वसाधारण अरु जनताका आस्थाको केन्द्र कोही बन्न सकेनन् ।
२०६५ जेठ १५ मा देश लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा भएपछिका १५ वर्षसम्म कुनैपनि राष्ट्रभक्त नेपालीले आफ्नो संरक्षक नै पाउन सकेनन । शुरुका दुई कार्यकाल नेपाली काँग्रेसले र त्यसपछिको दुई कार्यकाल नेकपा एमालेका नेता राष्ट्रपति पदमा बसे । पाँचौ कार्यकालमा त्यो पदमा अहिले नेपाली कांग्रेसका नेता छन् ।
विगतका राष्ट्रपतिहरुको तामझामको सवारीमा उनीहरुकैका दलसंग आवद्ध नेता, कार्यकर्ताहरु र ती पार्टीबाट फाइदा लिएका व्यक्ति र आसेपासेहरु ‘जि हजुर’ गर्न उपस्थित हुन्थे । अनि पार्टीका जनवर्गीय संगठनका कार्यकर्ताहरु, जसको हातमा पार्टीको झण्डा हुन्थे, अनि तिनीहरुलाई पार्टीका राष्ट्रपतिले सजिलै चिन्थे । तर, आइतबार ज्ञानेन्द्रको सवारी अभूतपूर्व थियो ।
नेपाल एकिकरणपछि बनेका शाहवंशका १३ पुस्ताका कुनैपनि राजालाई नेपालको कला, धर्म संस्कृति, परम्पागत रीतिरिवाज र चाडपर्वलाई दिलोज्यान दिएर संरक्षण र सम्वद्र्धन गर्दै आएको उपत्यकाको रैथाने नेवार समुदायले निकै नै सम्मान गर्दै आएको छ । जुन सम्मान राजा ज्ञानेन्द्रले गद्धी छोडेपछि राष्ट्रप्रमुख बनेका कुनैपनि राष्ट्रपतिले जनताको भित्री हृदयदेखि पाउन सकेका छैनन र पाउन सक्दैनन पनि । किनकी आदर र श्रद्धा भित्री हृदयदेखि आउनुपर्छ, एयरहोस्टेसको मुस्कान जस्तो जर्वजस्तीवाला होइन् ।
पछिल्लो समयमा धार्मिक र सामाजिक कार्यमा सकृय रहनुभएका पुर्व राजा जहाँ जानुहुन्थ्यो, त्यहाँ जनसागर बढिरहेको थियो । त्यसको पछिल्लो उदाहरण भक्तपुरमा उर्लेको जनसागर हो । त्यो जनसागर देखेपछि सत्ता सम्हालेका र विपक्षमा रहेका राजनैतिक दल र तिनीहरुका नेताहरु तिल्मिलाउन थालेका छन् । त्यो भीडलाई साधारण र नाटक मात्रै हो भनेर आंकलन गरि उनीहरु मौन बसे भने त्यो उनीहरुको लागि ठुलो दुर्भाग्य हुने छ ।
अहिले सरकार चलाउँदै गरेको नेकपा माओवादी पनि २०५१ सालमा सानो आगोको झिल्कामात्रै थियो । त्यसलाई सानो मान्ने गल्ती गर्दा २०६२/०६३ सालको आन्दोलन भएर सत्ता नै उल्टिएको कुरा भुल्नु हुँदैन । त्यसो त २०४६ सालको पञ्चायती व्यवस्था विरुद्धको आन्दोलन होस् या २०६२/०६३ को लोकतान्त्रिक आन्दोलन, भक्तपुरका जनता सडकमा उत्रेपछि त्यसको नतिजा नै अन्तिम नतिजा हुने गरेको छ ।
पुर्व श्री ५ ज्ञानेन्द्रको सवारीमा भक्तपुरमा देखिएको त्यो जनसागरले पनि भन्छ कि नेपालमा राष्ट्रपति पद सर्वमान्य हुन सकेन र विभिन्न कारणले विवादित हुन पुग्योे । यसको पछिल्लो एउटा सानो उदाहरण, असोज ३ गते संविधान दिवसको अवसरमा बाँकी कैद माफ मिनाहा गरि छोडिएका केही विवादित कैदीहरु हुन् ।
जनताको सर्वाेपरि हीत, जनताको शान्तिपूर्ण बाँच्न पाउने अधिकार, स्वदेशमै रोजगारी सिर्जना होस् भन्ने हेतुले सजिलैसंग राजगद्धी छोडेर मौन बस्नुभएका पुर्वराजाको आकांक्षाको विपरित देशमा अशान्ति, कालोबजारी, भ्रष्टाचार, अनैतिक कृयाकलाप र दण्डहिनताले सीमा नाघिसकेको अवस्था सोझा साझा जनता टुलुटुलु हेर्दै बस्न वाध्य छन् ।
यस्तो अवस्थामा विवादित राष्ट्रपति पदको साटो जनताले ‘सर्वमान्य संवैधानिक र आलङ्गकारिक राजा’ राख्नु उपयुक्त विकल्प नै हो भन्न थालेका छन् । किनकी अहिलेसम्म राष्ट्रपतिको पदमा बसेका व्यक्तिहरुले राष्ट्रको लागि खासै योगदान गरेर त्यो पदमा पुगेको भन्दा पनि राजनैतिक दल र ती दलका नेताको कमिजको फेरो समातेर मात्रै त्यहाँ पुगेका छन् । र,उनीहरुको स्वार्थ अनुकुलका निर्णयमा हस्ताक्षर गर्दै आएका छन् ।
स्मरण रहोस्, २४० वर्षको इतिहास बोकेको राजसंस्थालाई जति देशको माया अरु कसैलाई पनि हुँदैन । किनकी नेपाल रहेमा मात्रै हामी नेपाली हौं भनेर भन्न पाउँछौं ।
